Bị lừa khi trao đổi tiền ảo Pi

"Cần thu mua Pi với giá 160.000 đồng, chuyển khoản trước và chuyển Pi sau, hoặc gặp trực tiếp giao dịch, có bao nhiêu mua bấy nhiêu", tài khoản Thanh Dat rao trên một nhóm Facebook về Pi Network có hơn 200.000 thành viên.

Ra mắt năm 2019, dự án Pi Network hiện vẫn ở giai đoạn "mainnet kín", tức chỉ cho người chơi giao dịch với nhau, chưa thể mua bán trên các sàn tiền số. Số Pi trong ví mainnet, được gọi là "Pi tím", có thể được đổi giữa các ví nội bộ. Bên cạnh việc lách luật để mua bán hàng hóa, nhiều người tham gia Pi Network còn tìm cách mua Pi của nhau.

Văn Huy chơi loại tiền ảo này từ năm 2020 và cho biết sở hữu 7.500 Pi nhờ quá trình "kích tia sét". Cuối năm ngoái, tài khoản của anh được chấp thuận KYC (xác thực danh tính) và nhận được khoảng 3.500 Pi về ví. Khi nhìn thấy bài đăng của Thanh Dat, anh chủ động liên hệ để bán. Tài khoản này nói sẽ chuyển trước một khoản "đặt cọc" và thanh toán hết khi nhận đủ Pi.

"Họ gửi 200.000 đồng để cọc và yêu cầu tôi gọi video, cài phần mềm ghi màn hình do họ gửi. Sau khi nhập mã khóa, toàn bộ 3.500 Pi trong ví biến mất", Huy kể. "Tôi liên hệ lại với tài khoản kia nhưng đã bị chặn".

Hoàng Thuận (Đồng Nai) cũng có nhu cầu bán Pi và rao trên một hội nhóm trên Facebook. "Lập tức có hơn 10 tài khoản nhắn tin nói cần mua. Khi tôi nói muốn gặp trực tiếp, họ thoái thác, nói sẽ đặt cọc và yêu cầu chuyển Pi trước", Thuận cho hay và chưa dám thực hiện do sợ lừa đảo.

Theo Duy Anh, quản trị viên nhóm Facebook về tiền ảo Pi có hơn 160.000 thành viên, tần suất xuất hiện chủ đề mua bán Pi trên nhóm tăng mạnh kể từ cuối năm ngoái. Tuy nhiên, chỉ một phần nhỏ muốn mua thực sự, còn hầu hết là lừa đảo.

"Mỗi ngày, tôi vẫn nhận được 5-10 khiếu nại của thành viên về việc họ bị lừa chuyển Pi cho người mua nhưng không nhận được tiền", Duy Anh nói. "Tôi đã phải viết bài cảnh báo để ghim trên nhóm".

Theo quản trị viên này, cách thức chung là kẻ lừa đảo đăng bài nói cần mua Pi với giá cao hơn nhiều so với thông thường, nhưng sau đó "đặt cọc" số tiền nhỏ để làm tin, nhằm dụ người bán chuyển hết số Pi họ có cho chúng. Kẻ gian cũng có thể yêu cầu người bán gọi video, quay màn hình smartphone khi giao dịch, nhưng mục đích chính là để đánh cắp cụm từ "hạt giống" mở khóa ví. Một số còn yêu cầu giao dịch thông qua website bên thứ ba, nhưng thực chất là liên kết chứa mã độc để đánh cắp khóa ví và thông tin khác trên smartphone.

Theo ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm đào tạo quản trị và an ninh mạng Athena, hình thức phổ biến để đánh cắp tài khoản online nói chung và ví tiền số nói riêng là gửi file hoặc đường link chứa phần mềm độc hại. Nếu nạn nhân bấm vào, mã độc có thể tự tải về thiết bị và thực hiện các bước để đánh cắp tài khoản người dùng.

"Khi xâm nhập thiết bị, mã độc sẽ thực hiện việc chiếm tài khoản và rút sạch tiền mà người dùng không thể làm gì", ông Thắng cho hay. "Cách tốt nhất để bảo vệ mình là không nghe theo chỉ dẫn trên mạng, có thói quen nghi ngờ tất cả liên kết lạ, hạn chế bấm vào link không rõ nguồn gốc".

Theo quy định, việc mua bán hàng hóa bằng tiền ảo là vi phạm pháp luật Việt Nam, do đó người tham gia - cả bên bán và bên mua - có thể đối mặt rủi ro pháp lý. Hiện chưa ghi nhận trường hợp giao dịch bằng Pi bị xử lý.

Tuy nhiên, cuối tháng 6/2023, Bộ Công an cho biết đã phối hợp với công an địa phương để điều tra hoạt động của Pi. Theo đại diện Bộ, các hoạt động liên quan đến Pi có những dấu hiệu của việc lôi kéo, tiền người trước trả cho người sau trong mô hình kinh doanh dạng nhị phân, đa cấp, do đó người dân cần thận trọng khi tham gia mô hình tiền ảo có lợi nhuận cao bất thường.