"Các nhạc sĩ dễ rung động hơn với đề tài biển đảo và người chiến sĩ biên phòng"

Sinh ra và lớn lên dưới chân núi Bài Thơ, bên bờ Vịnh Hạ Long, nhạc sĩ Xuân Nhật, Chi hội trưởng Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, luôn có niềm đam mê với các ca khúc về biển, đảo, biên giới và người chiến sĩ biên phòng, đưa những giai điệu, lời ca lan tỏa, góp phần ngợi ca và xây dựng quê hương, đất nước đẹp giàu. 

Trò chuyện về mảng sáng tác này, nhạc sĩ Xuân Nhật, chia sẻ:

+ Từ hồi còn làm lính biên phòng ở Cửa Ông, tôi cũng đã tham gia sôi nổi các phong trào văn hóa, văn nghệ của đơn vị. Sau đó, niềm đam mê với âm nhạc càng cháy bỏng hơn khi được nghe các ca sĩ hát những bài về Quảng Ninh. Sau khi về công tác tại Hội Văn học nghệ thuật Quảng Ninh, tôi đã có nhiều dịp cùng các bạn, các chiến sĩ có nhiều ngày rong ruổi đi khắp các đảo của Quảng Ninh để sáng tác. Tôi rất yêu biển và dường như đó là mảng chính trong các sáng tác của tôi.

- Nhạc sĩ có thể kể tên một vài ca khúc trong mảng sáng tác chính đó?

+ Nhiều lắm. Dễ có đến vài chục bài về biển, đảo ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Thanh Hóa như: “Cửa ngõ miền Tây”, “Quan Lạn bến rừng chiều nay”, “Cánh én bay”, “Thành phố Hạ Long”, “Đồ Sơn em đợi”, “Em gái Cô Tô”, “Huyền thoại Hạ Long”, “Điện ra đảo”, “Đá hát động Thiên Cung”, “Đảo xa biển nhớ”, “Tuổi trẻ trên biển quê hương” và gần đây nhất là “Biển, sóng và em”...

- Nói về biên giới, bên cạnh biển đảo, hẳn nhiên không thể không kể đến các sáng tác về biên giới trên đất liền?

+ Đúng thế. Tôi đã từng viết về miền biên cương với các ca khúc như: “Tiếng hát giữa rừng biên cương”, "Lời ru biên cương", "Đồn biên phòng", "Bên bếp lửa vùng biên", “Đợi anh cô gái biên cương”. Tôi cũng còn nhiều ca khúc khác viết về Móng Cái, Bình Liêu mà gần đây nhất có ca khúc về Pò Hèn...

- Có thể nói các sáng tác về biển đảo Quảng Ninh đã tạo thành một dòng chảy truyền thống. Là Chi hội trưởng Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

+ Đã có một thời rất nhiều nhạc sĩ Trung ương đến Quảng Ninh sáng tác và sau này không ít người trở thành những tên tuổi lớn trong làng âm nhạc cả nước. Họ không phải là những người sinh ra và lớn lên ở Quảng Ninh nhưng đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển âm nhạc của vùng đất này. Không ít nhạc sĩ trong số đó có sáng tác hay về biển đảo Quảng Ninh như: Nhạc sĩ Hoàng Quý với “Đêm trăng trên Vịnh Hạ Long”, nhạc sĩ Trần Chung với “Trên biển trời Đông Bắc”, nhạc sĩ Nguyễn Cường với “Hò biển”, “Mái đình làng biển”, “Tôi về đây nghe sóng” và “Du thuyền trên sóng Hạ Long”, nhạc sĩ Tân Huyền với “Hạ Long đêm”, nhạc sĩ Xuân Giao với “Bình minh Hạ Long”, nhạc sĩ Đức Minh với “Xôn xao sóng nước Vân Đồn” và “Chiều Hạ Long”, nhạc sĩ Vũ Thiết với “Khúc tráng ca biển” và “Lời sóng hát” (cả hai bài đều phổ thơ của nhà thơ Trịnh Công Lộc)...

Gần đây, các nhạc sĩ Quảng Ninh sáng tác đã gặt hái được nhiều thành công khi thể hiện chủ đề biển đảo với nhiều hình thức đa dạng cùng với sự tìm tòi nghệ thuật phong phú như các ca khúc “Nỗi nhớ khơi xa” và “Ký ức biển” của nhạc sĩ Vũ Việt Hồng, “Trụ biển” của nhạc sĩ Đỗ Hoà An, “Cơn mưa từ dưới biển mưa lên” của nhạc sĩ Thế Phùng, “Đêm trên đảo” của nhạc sĩ Lê Nguyên Thêm...

Tôi cũng vinh dự cùng các nhạc sĩ Lê Nguyên Thêm, Đỗ Hoà An có tác phẩm in trong tập 100 ca khúc về biển đảo Việt Nam do Nhà Xuất bản âm nhạc Dihavina ấn hành. Nhạc sĩ Lê Đăng Vệ có tác phẩm “Từ Hạ Long mơ về Thăng Long” in trong tuyển tập 1.000 năm Thăng Long. Nhạc sĩ Vũ Việt Hồng ra mắt DVD “Biển Đông dậy sóng” và album “Hạ Long sớm”. Một số nhạc sĩ Quảng Ninh đã được cử đi Trường Sa sáng tác, số khác lại có tác phẩm đoạt giải thưởng âm nhạc như: Ca khúc “Biển mẹ Âu Cơ” của nhạc sĩ Vũ Đức Tạo đoạt giải khuyến khích của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, ca khúc “Tuổi trẻ trên biển quê hương” của nhạc sĩ Xuân Nhật đã đoạt giải ba cuộc thi “Đây biển Việt Nam”, “Trụ biển” của nhạc sĩ Đỗ Hoà An đoạt giải A của Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

- Thưa nhạc sĩ, viết về đề tài biển đảo, dường như lại là một thế mạnh của các nhạc sĩ Quảng Ninh?

+ Ở Quảng Ninh, các nhạc sĩ có phần nhạy bén và dễ rung động hơn với đề tài này vì tỉnh Quảng Ninh có biển rộng, nhiều đảo, họ được sống, được tiếp xúc với môi trường này từ lâu rồi. Chính vì thế mà khi viết về biển đảo, những ca khúc của các nhạc sĩ Quảng Ninh không bị lẫn vào những sáng tác của các tác giả trong cả nước. Nhiều ca khúc tìm được đời sống riêng như: “Chèo thuyền trên Vịnh Hạ Long” của nhạc sĩ Đỗ Hoà An, “Hạ Long thu sang” và “Giữ mãi Hạ Long xanh” của Lê Nguyên Thêm... Những ca khúc này đứng được một phần cũng nhờ nội dung ca từ thường rộng mở, khoẻ khoắn thể hiện cái mênh mang sóng nước như: “Hạ Long biển nhớ” của nhạc sĩ Đỗ Hoà An, “Đêm Hạ Long” của nhạc sĩ Nguyễn Thành Long...

Một số nhạc sĩ khác như: Lê Huy Hoà, Ngọc Xuân, Xuân Quang, Bá Quảng, Lê Chí Phúc, Đặng Xuyên cũng có sự thể nghiệm mới với những ca khúc viết về biển đảo. Một số nhạc sĩ chú trọng ca từ, giai điệu đồng thời vẫn cập nhật được sự hiện đại, xử lý ca khúc, hoà âm phối khí theo một tiết tấu nhanh, thổi vào hơi thở mới, chú trọng tiết tấu sôi động. Có lẽ, sự rộng mở, phong phú của đề tài biển đảo cũng đã kéo theo cái sự rộng mở trong tư duy sáng tác, giúp thoát khỏi lối mòn. Đó là lý do giúp nhiều tác phẩm viết về biển đảo ở Quảng Ninh đã đứng vững được trong làng âm nhạc hiện nay.

- Biển đảo biên giới là địa bàn quản lý của bộ đội biên phòng. Như thế viết về biển đảo biên giới không thể không nhắc đến người chiến sĩ quân hàm xanh, thưa nhạc sĩ?

+ Ca khúc "Chiều biên giới" của nhạc sĩ Vũ Hiệp Bình là một bài hát cũng rất đáng chú ý. Tác giả bài hát là Thiếu tướng, nhạc sĩ Vũ Hiệp Bình, nguyên Phó Chính uỷ BĐBP tỉnh Quảng Ninh. Ông có rất nhiều tác phẩm giá trị trong kho tàng ca khúc viết về bộ đội biên phòng nói riêng, hình tượng người lính nói chung. Ca khúc “Chiều biên giới” sáng tác năm 1999, được NSND Thanh Xuân, một người con của Quảng Ninh thể hiện rất thành công, đã đạt giải ba của Hội Nhạc sĩ Việt Nam và được bình chọn một trong 10 ca khúc được yêu thích nhất về đề tài "Người lính và chiến tranh cách mạng". Bài hát vốn được coi là bản "tuyên ngôn" về tình yêu quê hương, Tổ quốc bằng thơ và nhạc. 

Cũng có một bài hát nữa mang tên "Chiều biên giới" là của nhạc sĩ Đức Miêng cùng với ca khúc "Quan họ nơi đảo xa" được ông sáng tác vào dịp Tết năm 1980, trong một chuyến công tác cùng Đoàn Dân ca Quan họ Hà Bắc trên tuyến đảo vùng biển Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh. Nhạc sĩ Đỗ Hoà An có “Người chiến sĩ đứng gác trên đảo Cô Tô”, nhạc sĩ Vũ Đức Tạo có “Chiến sĩ biên phòng ra khơi”...

- Những người chuyên tâm nhất viết về chiến sĩ biên phòng ở Quảng Ninh là ai thưa nhạc sĩ?

+ Trước đây thì là Vũ Hiệp Bình và sau này là Vũ Đức Tạo. Họ đều là những sĩ quan những nhạc sĩ gắn bó cả đời với người chiến sĩ biên phòng và Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh Quảng Ninh. Đến nay, nhạc sĩ Vũ Hiệp Bình đã qua đời. Chỉ còn nhạc sĩ Vũ Đức Tạo là người vẫn còn miệt mài sáng tác.

- Cảm ơn nhạc sĩ đã trả lời phỏng vấn!