Căng thẳng thương mại: Ngành gỗ lo, ngành thủy sản, trái cây tìm cơ hội

Các nền kinh tế lớn trên thế giới vừa công bố áp thuế lẫn nhau. Doanh nghiệp thủy sản, trái cây Việt Nam đứng trước nhiều cơ hội ‘lấp vào chỗ trống’, nhưng ngành gỗ đứng trước thách thức từ thuế đối ứng.

Ngoài việc chính thức áp thuế 25% với hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico, Chính quyền Donald Trump áp thuế bổ sung 10% với hàng hóa Trung Quốc từ ngày 4-3.

Đồng thời Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế mới lên các mặt hàng nông sản nhập khẩu từ đầu tháng 4-2025, nhưng chưa rõ liệu có trường hợp ngoại lệ nào hay không.

Có cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam?

Việt Nam, với nền kinh tế mở và phụ thuộc lớn vào xuất khẩu (đặc biệt sang Mỹ - thị trường chiếm khoảng 30% kim ngạch xuất khẩu), sẽ có cả cơ hội lẫn thách thức từ các chính sách thuế.

Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam có thể đến khi dịch chuyển chuỗi cung ứng.

Các nhà quan sát đánh giá việc Mỹ áp thuế cao với hàng từ Trung Quốc, Canada và Mexico có thể khiến các doanh nghiệp tiếp tục chuyển hướng đầu tư sang các nước Đông Nam Á.

Trong đó Việt Nam là điểm đến tiềm năng nhờ vị trí địa lý, lao động dồi dào và đã tham gia vào nhiều hiệp định thương mại. Các ngành như điện tử, dệt may, da giày và nội thất có thể thu hút dòng vốn FDI.

Đồng thời các doanh nghiệp Việt có năng lực và ngành nghề phù hợp có thể "lấp vào chỗ trống" thay thế hàng hóa từ Trung Quốc, Canada,… vì bị áp thuế.

Ví dụ với ngành hàng thủy sản, Mỹ là thị trường lớn của Việt Nam.

Nếu giá hàng từ các nước khác tăng, Việt Nam có thể mở rộng thị phần.

Ngoài ra, về nông sản như cà phê, hạt điều, các sản phẩm này ít cạnh tranh trực tiếp với Canada, Mexico, nhưng có thể hưởng lợi gián tiếp từ nhu cầu thay thế.

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu ngành rau quả Việt Nam đạt hơn 7,1 tỉ USD, trong đó Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai, chiếm khoảng 4,5% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc Công ty Vina T&T, cho biết mức thuế đối với từng loại trái cây Việt Nam khi xuất khẩu sang Mỹ có sự khác biệt, dù nhìn chung không quá cao.

Riêng mặt hàng sầu riêng đông lạnh, do bị xếp vào nhóm sản phẩm chế biến sâu, doanh nghiệp này đang chịu mức thuế khoảng 16%.

Một số mặt hàng từ Việt Nam như bưởi, vải… có thể hưởng lợi nếu Trung Quốc gặp khó khăn trong xuất khẩu sang Mỹ do chính sách thuế quan, bởi nhu cầu thay thế có thể chuyển hướng sang Việt Nam trong mùa vụ.

Vina T&T đặt mục tiêu tăng trưởng 15% trong năm nay với việc mở rộng xuất khẩu, đặc biệt là sầu riêng đông lạnh chính ngạch vào Trung Quốc, chanh leo vào Mỹ, vải vào Hàn Quốc và nhãn vào Nhật Bản.

Về thủy sản, cá tra và tôm từ Việt Nam được đánh giá có cơ hội tăng trưởng khi Mỹ áp thuế bổ sung với nhiều mặt hàng Trung Quốc.

Đơn cử như cá rô phi, loại cá thịt trắng được ưa chuộng tại Mỹ, với hơn một nửa nguồn cung đến từ Trung Quốc.

Theo Công ty cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), trong bối cảnh phòng vệ thương mại gia tăng, xuất khẩu cá tra có thể tiếp tục tăng nhẹ cả về sản lượng và giá bán, tận dụng xu hướng thắt chặt chi tiêu toàn cầu.

Hai năm qua, sản lượng nhập khẩu cá tra tại Mỹ đã vượt cá rô phi nhờ nguồn cung ổn định, giá cạnh tranh, cùng với các quy định môi trường nghiêm ngặt tại Trung Quốc làm giảm nguồn cung cá nguyên liệu và đẩy giá đầu vào tăng cao.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương quốc gia (NOAA, Mỹ), giá cá rô phi Trung Quốc đã tăng trung bình 15% trong hai năm qua, trong khi cá tra Việt Nam duy trì mức thấp từ quý 4-2023, dao động 2,5 - 3 USD/kg (thấp hơn trung bình 11% so với cá rô phi Trung Quốc trong năm 2024).

KBSV dự báo nhu cầu tiêu thụ cá tra sẽ tiếp tục tăng mạnh tại Mỹ, ổn định tại EU nhưng nhiều thách thức ở Trung Quốc.

Ngành gỗ Việt lo thuế đối ứng

Trong khi nhiều ngành có cơ hội mở rộng thị phần, ngành gỗ Việt Nam lại đối diện với nguy cơ bị áp thuế đối ứng từ Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ đạo bộ trưởng Thương mại mở cuộc điều tra an ninh quốc gia đối với hoạt động nhập khẩu gỗ xẻ theo điều 232 của Đạo luật Mở rộng thương mại năm 1962 - từng được ông sử dụng để áp thuế lên thép và nhôm nhập khẩu.

Đại diện một doanh nghiệp trong ngành gỗ chia sẻ với Tuổi Trẻ Online rằng nếu Mỹ áp thuế đối ứng đối với đồ gỗ, ngành này của Việt Nam có nguy cơ chịu tác động lớn.

Theo vị này, việc áp thuế đối ứng có thể gây thiệt hại không chỉ cho doanh nghiệp Việt Nam mà còn ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Mỹ. Đồng thời người tiêu dùng Mỹ cũng sẽ chịu tác động khi giá sản phẩm tăng cao.

Hiện các doanh nghiệp ngành gỗ đang chờ thông tin từ cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ để xác định phạm vi điều tra có bao gồm cả đồ gỗ, hay chỉ giới hạn ở gỗ tròn và gỗ xẻ.