Chính sách sát thực tiễn để thu hút đầu tư vào nông nghiệp

Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT) hiện đang hoàn thiện Nghị định thay thế Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách thúc đẩy đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Nghị định mới đang được kỳ vọng sẽ có những kiến tạo đột phá để tháo gỡ rào cản, thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào nông nghiệp.

Cần tư duy đổi mới

Thứ trưởng Bộ NNMT Võ Văn Hưng cho rằng sau 5 năm triển khai, Nghị định 57/2018/NĐ-CP đã bộc lộ nhiều bất cập. Cụ thể nhiều quy trình thủ tục rườm rà, thiếu linh hoạt, nguồn lực hỗ trợ phân tán và khó tiếp cận đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ là những vấn đề nổi cộm. Đặc biệt, các chính sách chưa đủ sức hút để khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư vào hạ tầng sản xuất nông nghiệp tại vùng sâu, vùng xa – nơi tiềm năng lớn nhưng rủi ro cao.

"Chúng ta cần thay đổi quan điểm và tư duy. Không thể giữ lối mòn cũ trong một bối cảnh kinh tế - xã hội đã rất khác. Việc ban hành Nghị định mới không đơn thuần là sửa đổi, mà là một sự tái định hình cơ chế hỗ trợ đầu tư cho nông nghiệp", Thứ trưởng Võ Văn Hưng nhấn mạnh. Ông đề xuất chuyển hướng chính sách sang phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, tích hợp đa giá trị và đưa văn hóa vào sản phẩm nông nghiệp để nâng cao thương hiệu và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Quan trọng hơn, các chính sách cần "thực chất", tránh tình trạng hỗ trợ khó giải ngân hoặc triển khai.

Nhiều vướng mắc thực tế được nêu lên như Sở NNMT Tỉnh Thừa Thiên - Huế cho rằng chính sách hiện hành chưa bao quát nhóm đối tượng tham gia bảo vệ và phát triển rừng – một lĩnh vực then chốt của nông nghiệp bền vững. Tỉnh Quảng Trị cũng nêu ra đề xuất điều chỉnh quy định ưu tiên lao động người dân tộc thiểu số với tỷ lệ cứng 30%, vì điều này đôi khi không phù hợp với thực tiễn dự án nhỏ hoặc khu vực thiếu nguồn lao động thiểu số.

Về chính sách thuế hiện nay, ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng cho rằng chính sách thuế hiện hành chưa phản ánh đúng đặc thù rủi ro và chu kỳ sản xuất dài của nông nghiệp. "Nông nghiệp cần cơ chế ưu đãi thuế riêng để khuyến khích đầu tư dài hạn", ông nhấn mạnh. Ông cũng đề xuất ưu tiên đầu tư vào nghiên cứu khoa học công nghệ, giống cây trồng, chế biến sâu và xây dựng vùng nguyên liệu quy mô lớn – những nền tảng để Việt Nam trở thành cường quốc nông nghiệp.

Ông Trần Công Thắng, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NNMT, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc làm rõ phạm vi, đối tượng và điều kiện hỗ trợ để tránh hiểu sai lệch giữa các địa phương. Ông đề xuất cho phép doanh nghiệp thế chấp tài sản tại dự án để tiếp cận tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho đầu tư.

Mở rộng hợp tác quốc tế và tạo hành lang pháp lý vững chắc

Bên cạnh cải cách nội địa, Việt Nam đang mở rộng hợp tác quốc tế để thu hút đầu tư vào nông nghiệp. Bộ NNMT cũng đang hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia các dự án liên kết, đặc biệt trong lĩnh vực cà phê, hồ tiêu và gạo.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ NNMT nhấn mạnh định hướng hợp tác quốc tế của ngành nông nghiệp Việt Nam theo hướng xây dựng quan hệ đối tác tin cậy, cùng có lợi. Ông khẳng định cần tận dụng hội nhập kinh tế quốc tế để mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt với các đối tác lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Ông đề xuất tăng cường đàm phán để các nước thừa nhận chung các tiêu chuẩn kỹ thuật của Việt Nam, đồng thời cử tham tán nông nghiệp và mở văn phòng đại diện tại các thị trường trọng điểm để hỗ trợ doanh nghiệp.

Ngoài ra, ông nhấn mạnh vai trò của việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và xây dựng chuỗi giá trị đồng bộ, lấy doanh nghiệp làm hạt nhân, liên kết với các chủ thể trong vùng sản xuất. Đặc biệt, trong bối cảnh các yêu cầu quốc tế về bền vững và truy xuất nguồn gốc ngày càng cao, ông ủng hộ việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu minh bạch, như hệ thống dữ liệu rừng và vùng trồng cà phê, để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế như EUDR, từ đó gia tăng khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Để hiện thực hóa các mục tiêu, dự thảo Nghị định mới đề xuất thành lập Quỹ Phát triển Nông nghiệp vì Phát triển Xanh và Bền vững. Quỹ này sẽ huy động và điều phối hiệu quả các nguồn lực đầu tư vào đổi mới sáng tạo, giống cây trồng, công nghệ cao và chuyển đổi số. Đây là bước đi chiến lược để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa và tham gia chuỗi giá trị dài hạn.

Thứ trưởng Bộ NNMT Võ Văn Hưng cho rằng: "Quan trọng là chính sách phải đi vào cuộc sống, giải quyết các bài toán thực tế mà doanh nghiệp đang đối mặt". Nghị định mới kỳ vọng mở ra giai đoạn phát triển mới cho nông nghiệp Việt Nam: xanh hơn, hiện đại hơn và bền vững hơn, thông qua việc tháo gỡ rào cản, tạo động lực cho doanh nghiệp và mở rộng hợp tác quốc tế.

Với sự đổi mới tư duy, thể chế và những kiến tạo chiến lược, Việt Nam không chỉ củng cố vị thế trong nước mà còn vươn xa trên bản đồ nông nghiệp thế giới, xây dựng và thực hiện nghị định về cơ chế, chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn là bước khởi đầu quan trọng, đặt nền móng cho một tương lai nông nghiệp thịnh vượng và bền vững.