Công nghiệp văn hóa có nhiều khởi sắc

Sau 7 năm triển khai Kế hoạch số 15/KH-UBND ngày 18/1/2018 của UBND tỉnh về việc thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, Quảng Ninh đã thu được những kết quả bước đầu với nhiều khởi sắc, góp phần đưa tỉnh trở thành một điểm sáng về phát triển kinh tế trong cả nước.

Điểm sáng du lịch văn hóa

Một điểm nhấn nổi bật phải kể tới đầu tiên chính là sự phát triển của du lịch văn hóa. Trong những năm qua, dựa trên các thế mạnh về tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa, không gian du lịch Quảng Ninh tiếp tục định hướng, mở rộng có trọng tâm, trọng điểm, phát triển theo 4 vùng (Hạ Long, Đông Triều - Uông Bí - Quảng Yên, Vân Đồn, Cô Tô và Móng Cái), gắn liền với 4 dòng sản phẩm chính, gồm: Du lịch biển đảo; du lịch văn hóa, tâm linh; du lịch cộng đồng, sinh thái và du lịch biên giới.

Đến nay, 12/13 địa phương đã được công nhận các khu, điểm du lịch với 1 khu du lịch cấp quốc gia, 5 khu du lịch cấp tỉnh, 78 điểm du lịch. Các địa phương đã chủ động phát triển các sản phẩm du lịch dựa theo lợi thế, điều kiện riêng từng khu vực, do đó phát huy được hiệu quả và từng bước thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp văn hóa trên địa bàn tỉnh.

Giai đoạn 2011-2019, tốc độ tăng trưởng của khách du lịch đến Quảng Ninh hằng năm đạt khoảng 10,2%/năm; trong đó khách quốc tế đạt 17,9%/năm, khách nội địa đạt 8,2%/năm. Sau đại dịch Covid-19, từ năm 2021 đến 2023, Quảng Ninh đã đón 31,5 triệu lượt khách, tổng doanh thu từ du lịch đạt khoảng 63.937 tỷ đồng. Đặc biệt, năm 2024 vừa qua, du lịch Quảng Ninh đã đạt kỷ lục đón 19 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế đạt hơn 3,8 triệu lượt, tổng thu ước đạt 46.460 tỷ đồng.

Qua đánh giá cho thấy, tỷ lệ đóng góp của du lịch so với GRDP của tỉnh có sự gia tăng đáng kể. Nếu như năm 2021 tỷ lệ này đạt 2,32% thì năm 2023, 2024 tăng mạnh, đạt lần lượt là 7,62% và 9,64%. Thời gian lưu trú và mức chi tiêu của khách cũng tăng. Thời gian lưu trú bình quân/lượt khách du lịch 3 năm gần đây lần lượt là 2,22 ngày (năm 2022), 2,34 ngày (năm 2023) và 2,56 ngày (năm 2024). Chi tiêu bình quân/khách du lịch năm 2024 là 2,45 triệu đồng/khách/lượt, tăng 14% so với năm 2023. Báo cáo đánh giá chỉ số cạnh tranh du lịch Việt Nam năm 2021 đối với 15 tỉnh/thành phố theo các nhóm, trụ cột, Quảng Ninh có vị trí xếp hạng cao, xếp hạng chung đứng thứ 2 chỉ sau Đà Nẵng...

Bức tranh nhiều điểm nhấn

Vẻ đẹp thiên nhiên, văn hoá, con người Quảng Ninh đi vào phim ảnh ngày càng nhiều hơn. Những năm gần đây, nhiều đoàn phim trong và ngoài nước đã đến Quảng Ninh lấy bối cảnh và cốt chuyện văn hóa, con người, đời sống lao động sản xuất nơi đây làm tư liệu để sáng tạo ra các tác phẩm điện ảnh ở nhiều thể loại, như phim truyện, phim tư liệu, phim khoa học...

Đặc biệt, khung cảnh tuyệt đẹp của Vịnh Hạ Long xuất hiện nhiều trong các phim quốc tế nổi tiếng, như: “Indochine” (1992) (Đông Dương), được xem là tác phẩm kinh điển của Pháp, từng thắng giải Phim nước ngoài hay nhất tại Oscar 1993; “Pan” (2015); “Đảo đầu lâu” (Kong: Skull Island) (năm 2017); bộ phim khoa học viễn tưởng The Creator (Kẻ kiến tạo) của Mỹ công chiếu năm 2023.

Thời gian qua, Quảng Ninh cũng đã sớm xây dựng các chương trình, kế hoạch tổ chức các sự kiện, hoạt động biểu diễn nghệ thuật. Một số hoạt động du lịch về đêm cũng được triển khai hiệu quả, như: Múa rối nước, Carnaval Hạ Long…; các cuộc thi Người đẹp Hạ Long, các cuộc thi sắc đẹp của Việt Nam, Festival Áo dài và nhiều sự kiện khác của tỉnh. Các chuỗi sự kiện, hoạt động này đã thu hút hàng vạn lượt du khách, người dân đến thưởng thức.

Bên cạnh đó, nhiều chương trình nghệ thuật cũng góp phần tạo sản phẩm du lịch mới, như các show biểu diễn âm nhạc “Thanh âm bên thông” tại tổ hợp Đồi Mặt Trời, La Luna Cofee Hạ Long, “Love in the bay” trên du thuyền Ambassador Cruise và nhiều minishow âm nhạc khác trên các tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long, có sự tham gia của các ca sĩ, nghệ sĩ trẻ, nổi tiếng… thu hút đông đảo người dân, du khách đến thưởng thức.

Theo thống kê của Sở VHTT, kể từ đầu năm 2018 đến đầu tháng 2/2025, tỉnh đã nhận và giải quyết 419 hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn với 412 hồ sơ cấp giấy phép/thông báo tổ chức biểu diễn nghệ thuật; 7 hồ sơ cấp giấy phép tổ chức/đăng cai cuộc thi người đẹp, người mẫu.

Các lĩnh vực nghệ thuật của Quảng Ninh cũng có thế mạnh rất lớn. Ông Đào Huy Toàn, Chủ tịch Hội VHNT tỉnh, khẳng định: Mỹ thuật Quảng Ninh có bề dày với số lượng tác phẩm tương đối lớn, đặc biệt là về ngành than. Âm nhạc cũng vậy, hiện có trên 3.000 ca khúc viết về Quảng Ninh. Tất cả các địa phương đều có thể tổ chức được một đêm nhạc riêng của mình. 5 năm qua, các nghệ sĩ Quảng Ninh tham gia đầy đủ các liên hoan âm nhạc toàn quốc, đạt được những kết quả rất tốt. Nhiếp ảnh Quảng Ninh 5 năm qua luôn dẫn đầu khu vực, được một số nhiếp ảnh gia đánh giá là có thể tham gia vào thị trường quốc tế. Nhiều tác giả đã có những gallery, triển lãm có tiếng, có nhiều tác phẩm tham gia trưng bày, đoạt giải cao trong các cuộc thi về mỹ thuật, nhiếp ảnh của quốc gia, quốc tế.

Bên cạnh đó, hoạt động quảng cáo trên địa bàn tỉnh những năm gần đây cũng phát triển mạnh với sự tham gia đông đảo của các lực lượng kinh doanh dịch vụ quảng cáo trong và ngoài tỉnh; giúp cung cấp thông tin về sản phẩm của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội đến với các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Từ năm 2018 đến đầu tháng 2 này, tỉnh đã nhận và giải quyết 2.513 hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực quảng cáo ngoài trời.

Quảng Ninh cũng có nhiều làng nghề, nghề thủ công truyền thống, như: Gốm sứ, than đá mỹ nghệ, nuôi cấy ngọc trai, mây tre đan, thêu thổ cẩm... Một số sản phẩm thủ công mỹ nghệ đã tạo được dấu ấn trên thị trường trong và ngoài nước. Song song với việc phát triển các sản phẩm văn hóa đặc thù riêng có của địa phương còn có hoạt động xúc tiến thương mại luôn được tỉnh quan tâm chú trọng để phát huy các sản phẩm văn hóa truyền thống trên địa bàn tỉnh.

Dành nguồn lực đầu tư cho văn hóa

Quảng Ninh cũng đã quan tâm, dành nguồn lực để đầu tư xây dựng, hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao. Đến nay, đã có những công trình văn hóa cấp tỉnh đạt tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế, như: Bảo tàng - Thư viện - Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh, Cung Văn hóa thanh thiếu nhi, Khu liên hợp thể thao tỉnh. Các thiết chế văn hóa cấp tỉnh đã dần đáp ứng tổ chức các hoạt động, sự kiện văn hóa, thể thao cấp quốc gia, quốc tế và khu vực như SEA Games 31, Liên hoan Xiếc quốc tế, Liên hoan các ban nhạc quốc tế... góp phần tạo nên thương hiệu của Quảng Ninh, khẳng định vị thế của một tỉnh phát triển mạnh và bền vững.

Cùng với sự đầu tư của tỉnh, cơ bản các địa phương đã quan tâm dành nguồn lực, từng bước thực hiện đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị các thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn, tạo diện mạo mới trong phát triển hệ thống hạ tầng, không gian văn hóa ở các địa phương, bảo đảm phục vụ tổ chức các sự kiện quan trọng, các hoạt động phong trào.

Cho tới nay, 13/13 huyện, thị xã, thành phố có Trung tâm Văn hóa, Thể thao, trong đó có 6 Trung tâm Văn hóa, Thể thao đạt chuẩn theo quy định (Tiên Yên, Ba Chẽ, Vân Đồn, Đông Triều, Đầm Hà, Cẩm Phả). Toàn tỉnh có 103/171 xã, phường, thị trấn đã thành lập Trung tâm Văn hóa - Thể thao trên cơ sở kết hợp xã có Nhà văn hóa hoặc hội trường UBND xã với sân bóng đá thể thao đơn giản. Có 73/171 xã, phường, thị trấn xây dựng được Nhà văn hóa. Toàn tỉnh có 1.449/1.452 thôn, khu có Nhà văn hóa, trong đó có 1.017 Nhà văn hóa đạt chuẩn. Bên cạnh các thiết chế văn hóa - thể thao do Nhà nước đầu tư và quản lý, các thiết chế văn hóa - thể thao do các doanh nghiệp, tư nhân xây dựng ngày càng nhiều, cơ bản đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ của nhân dân.

Theo thống kê của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổng đầu tư cho lĩnh vực văn hóa từ ngân sách cấp tỉnh giai đoạn 2016-2020 là 1.967 tỷ đồng, giai đoạn 2021-2025 là 236,2 tỷ đồng. Đến nay, các dự án đã hoàn thành đúng tiến độ, phát huy hiệu quả đầu tư; góp phần nâng cao trách nhiệm của người dân trong gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa, vừa tạo nguồn lực để đầu tư trở lại cho công tác bảo tồn văn hóa. Dự kiến giai đoạn 2026-2030, tỉnh sẽ bố trí khoảng 2.000 tỷ đồng cho phát triển văn hóa, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên và các giá trị văn hóa trên địa bàn phục vụ cho phát triển kinh tế, du lịch và dịch vụ.