Đại biểu Quốc hội kiến nghị bổ sung các quy định thúc đẩy kinh tế dữ liệu

Góp ý kiến vào dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số, đại biểu Quốc hội Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) kiến nghị bổ sung quy định về nguyên tắc dữ liệu mở và chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp, hình thành các trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu, đồng thời giao Chính phủ quy định danh mục dữ liệu mở và cơ chế bảo đảm an toàn quyền riêng tư khi chia sẻ dữ liệu.

Sáng 25/3, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, các đại biểu cho ý kiến đối với dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.

Tạo động lực cho công nghiệp dữ liệu phát triển theo tinh thần Nghị quyết 57

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) nhấn mạnh, dự thảo Luật có vai trò hết sức quan trọng trong thể chế hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Nghị quyết 57 coi dữ liệu là tài sản, tài nguyên chiến lược, đòi hỏi đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính và phát triển kinh tế dữ liệu. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, dự thảo chưa thể hiện rõ chủ trương này.

Các quy định chủ yếu về quản lý kỹ thuật, chưa có cơ chế chia sẻ, khai thác hiệu quả dữ liệu. Chẳng hạn, không có điều khoản nào thúc đẩy việc mở dữ liệu công và phát triển thị trường dữ liệu.

“Tiếp cận thận trọng như vậy sẽ dẫn đến mỏ vàng dữ liệu chưa được khai thác, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu để phát triển trí tuệ nhân tạo, làm giảm sức cạnh tranh”, đại biểu Khải nêu quan điểm và kiến nghị bổ sung các quy định thúc đẩy kinh tế dữ liệu.

Thí dụ như nguyên tắc dữ liệu mở và chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp, hình thành các trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu, đồng thời giao Chính phủ quy định danh mục dữ liệu mở và cơ chế bảo đảm an toàn quyền riêng tư khi chia sẻ dữ liệu, qua đó tạo động lực cho công nghiệp dữ liệu phát triển theo đúng tinh thần Nghị quyết 57.

Có cùng mối quan tâm, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (đoàn Đắk Lắk) cho rằng, phần quy định về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu tại Điều 10 dự thảo Luật còn khá chung chung, thiếu những tính cụ thể về mặt quy chuẩn, kỹ thuật và quy trình quản lý.

Theo đại biểu, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ, dữ liệu cá nhân và dữ liệu doanh nghiệp trở thành một tài sản rất quý giá, đồng thời cũng là mục tiêu tấn công của các mối đe dọa từ bên ngoài. Do vậy, việc thiếu các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể, quy trình kiểm soát chặt chẽ sẽ dẫn đến những rủi ro mất mát, rò rỉ hoặc bị tấn công dữ liệu.

Đại biểu đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu có quy định, tiêu chuẩn cụ thể về an ninh mạng, các quy định này dựa trên những tiêu chuẩn quốc tế cũng như các tiêu chuẩn do Bộ Công an và Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành trước đây.

Cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội để thu hút nhân tài công nghệ số

Liên quan nội dung phát triển nhân lực công nghệ số, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) cho biết, theo Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới vào năm 2023, nhu cầu nhân sự công nghệ số toàn cầu sẽ tăng lên 149 triệu vào năm 2030; ngành công nghệ số sẽ cần thêm khoảng 66 triệu lao động có kỹ năng số, với tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm là 10-12% .

Ở Việt nam, theo Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin (VINASA), hiện có khoảng 1,5 triệu lao động trong ngành công nghệ thông tin, bao gồm cả nhân lực công nghệ số. Báo cáo đánh giá tác động số 165 ngày 20/9/2024 của Bộ Thông tin và Truyền thông gửi đến Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV nêu mục tiêu đến năm 2030 đạt 1,8 triệu lao động trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số.

Dự thảo Luật đã đưa ra một số ưu đãi nhằm đào tạo và thu hút nhân lực cho công nghiệp công nghệ số thông qua các chính sách như hỗ trợ học bổng; thu hút chuyên gia nước ngoài; trọng dụng nhân tài tại Điều 23, 24. Tuy nhiên, đại biểu Nghĩa nhận định, việc thu hút nhân lực, nhất là tài năng công nghệ số đòi hỏi cạnh tranh quốc tế rất cao. Để thu hút được nhân tài quốc tế và tránh việc chảy máu nhân tài trong nước thì các chính sách ưu đãi phải vượt trội, đặc thù, đặc biệt như Nghị quyết 57 đã xác định; đồng thời, phải đủ sức cạnh tranh với các quốc gia khác.

Do đó, đại biểu đoàn Lạng Sơn đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo thêm về các chính sách ưu đãi của một số quốc gia trong khu vực ASEAN để cung cấp thêm thông tin cho đại biểu Quốc hội.

Cũng liên quan vấn đề này, đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam) nêu rõ, Nghị quyết 57 đòi hỏi có chính sách đặc biệt để thu hút, trọng dụng nhân tài công nghệ trong và ngoài nước với cơ chế đột phá. Dẫu vậy, dự thảo Luật nêu vấn đề này còn chung chung, chưa cụ thể hóa những ưu đãi vượt trội.

Chẳng hạn, chưa có quy định miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia công nghệ cao hay tạo thuận lợi cho thủ tục lưu trú dài hạn với chuyên gia cao cấp nước ngoài; thiếu các chính sách thu hút sinh viên giỏi vào ngành công nghệ chiến lược.

“Những hạn chế này khiến chúng ta khó cạnh tranh thu hút chất xám, nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ tiếp tục bị thiếu hụt. Do vậy, cần bổ sung các chính sách thu hút nhân tài mang tính đột phá, miễn giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính lưu trú cho chuyên gia nước ngoài và tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số. Những giải pháp này sẽ thế chế hóa định hướng của Nghị quyết 57, tạo lợi thế cho Việt Nam cạnh tranh nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới”, đại biểu Khải kiến nghị.