Để không trở thành nạn nhân

Trong xã hội ngày nay, khoa học công nghệ đã và đang phát triển như vũ bão, mang lại nhiều tiện ích cho con người trong mọi lĩnh vực đời sống. Tuy nhiên, cùng với đó, tội phạm dùng công nghệ để lừa đảo cũng ngày càng tăng, với đủ chiêu trò, hình thức ngày càng tinh vi. Vậy, làm thế nào để không trở thành nạn nhân của bọn tội phạm này?

Theo báo cáo nghiên cứu, khảo sát an ninh mạng do Ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia thực hiện vào tháng 12/2024 ở khu vực người dùng cá nhân, theo hình thức trực tuyến, cứ 220 người Việt dùng điện thoại thông minh thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo, thiệt hại ước tính trong năm 2024 lên đến 18.900 tỷ đồng. Một con số khiến bất cứ ai cũng giật mình. Cũng theo báo cáo trên, số nạn nhân bị lừa đảo lớn nhưng số có thể lấy lại được tiền rất nhỏ. Khi bị mắc bẫy lừa đảo, mặc dù 88,98% người dùng cho biết, họ đã ngay lập tức cảnh báo, trao đổi với người thân bạn bè nhưng chỉ có 45,69% người được hỏi trả lời có báo cáo với cơ quan chức năng, đây là tỷ lệ khá thấp.

Hình thức tấn công người dùng của các đối tượng lừa đảo rất đa dạng và tinh vi. Trong đó, 3 hình thức phổ biến nhất năm 2024 gồm: Dụ dỗ người dùng tham gia các chiêu trò đầu tư giả, hứa hẹn lợi nhuận cao; giả mạo danh tính cơ quan, tổ chức; lừa thông báo trúng thưởng, khuyến mãi lớn…

Giống như nhiều địa phương khác, rất nhiều người dân ở Quảng Ninh cho biết đã nhận được “gõ cửa” của bọn lừa đảo. Có người thì bị đối tượng giả danh công an đe doạ bị hại có liên quan đến một vụ án mà cơ quan công an đang điều tra, xác minh để yêu cầu bị hại kê khai tài sản, số tiền mặt hiện có và số tiền gửi trong các tài khoản ngân hàng. Sau đó, các đối tượng dùng lời lẽ đe dọa sẽ bắt tạm giam nạn nhân để điều tra và yêu cầu họ chuyển tiền hoặc đọc mã OTP để chúng thực hiện việc chuyển tiền vào các tài khoản của chúng với vỏ bọc để xác minh, điều tra. Có người thì nhận được cuộc gọi xưng là “nhân viên điện lực”, nếu không nộp tiền điện thì sẽ bị cắt điện. Lại có kẻ xưng là shipper đã giao hàng đến nhà riêng hay nơi làm việc, đề nghị bị hại chuyển tiền cho chúng. Có người thì vì tò mò truy cập vào đường link lạ bị lộ thông tin cá nhân để rồi mất sạch tiền trong tài khoản. Cũng không hiếm người được mời gọi hùn hạp tiền đầu tư thu lợi nhuận cao để rồi khi nhận ra thì đã mất nhiều tài sản.

Báo điện tử VnEpress đã làm một cuộc khảo sát với câu hỏi: Theo bạn, đâu là nguyên nhân chính khiến tình trạng lừa đảo trực tuyến gia tăng? Trong 811 người trả lời thì có 40% cho rằng do người dùng mạng thiếu kiến thức tự bảo vệ, 31% cho rằng do nhà mạng, ngân hàng chưa xử lý được sim rác, tài khoản ảo và 29% cho là do cơ quan chức năng chậm trễ truy quét tội phạm lừa đảo trên không gian mạng.

Theo các chuyên gia an ninh mạng, việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của nạn nhân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp. Thứ nhất, việc báo cáo sẽ giúp cơ quan chức năng có thông tin kịp thời để điều tra, thu thập bằng chứng, từ đó tăng khả năng truy bắt và xử lý các đối tượng lừa đảo. Thứ hai, việc báo cáo cũng có thể giúp người bị hại phục hồi một phần hoặc toàn bộ tài sản bị chiếm đoạt, đặc biệt khi cơ quan chức năng can thiệp sớm và phong tỏa được tài sản liên quan.

Để không trở thành nạn nhân của tội phạm công nghệ cao, bên cạnh các biện pháp từ cơ quan quản lý, người dùng vẫn cần nâng cao cảnh giác, kỹ năng an toàn khi tham gia không gian mạng. Không chia sẻ thông tin cá nhân với những người không quen biết hoặc dịch vụ không tin tưởng. Cần xác minh kỹ lưỡng bất kỳ cuộc gọi hay trao đổi nào liên quan đến chuyển tiền. Sử dụng ứng dụng phòng chống lừa đảo để lọc và ngăn chặn các số điện thoại lừa đảo, website độc hại.