Dự kiến giảm 5 năm đóng cho thời gian thiếu để hưởng hưu trí

Đề xuất nêu tại dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi về bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện do Bộ Lao động Thương binh và Xã hội xây dựng.

Luật hiện hành quy định lao động tham gia BHXH tự nguyện đủ tuổi nghỉ hưu và đóng 20 năm thì được hưởng hưu trí. Người đủ tuổi nghỉ hưu mà còn thiếu năm tham gia thì được đóng một lần cho thời gian còn thiếu để hưởng lương hưu ngay nhưng không quá 10 năm. Chính sách này tạo điều kiện cho 60.000 người giai đoạn 2016-2023 đóng một lần để nhận hưu trí.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội lý giải luật sửa đổi giảm từ 20 năm xuống còn 15, nên thời gian đóng một lần cũng cần điều chỉnh từ 10 xuống còn 5 năm cho phù hợp nguyên tắc đóng - hưởng và khả năng cân đối của Quỹ. Việc điều chỉnh không tác động ngân sách, trong khi số năm giảm xuống còn 5 kéo theo số tiền lao động phải đóng một lần cũng giảm đi giúp họ dễ tiếp cận hưu trí hơn.

Tiền đóng một lần cho số năm còn thiếu được tính bằng tổng mức đóng của các tháng còn thiếu, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã hội bình quân tháng của năm trước liền kề năm đóng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố.

Ngoài ra, lao động còn được chọn đóng một lần cho nhiều năm về sau, nhưng không quá 5 năm một lần. Tiền đóng được tính bằng tổng mức đóng của các tháng đóng trước, chiết khấu theo lãi suất đầu tư Quỹ Bảo hiểm xã hội bình quân tháng của năm trước liền kề với năm đóng do Bảo hiểm xã hội Việt Nam công bố.

Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cũng đề xuất hai phương án hỗ trợ tiền đóng với lao động khu vực tự nguyện trong bối cảnh bao phủ chậm.

Phương án một, ngân sách hỗ trợ bằng 50% với người thuộc hộ nghèo, người sinh sống tại xã đảo, huyện đảo; bằng 40% với người thuộc hộ cận nghèo; 30% với người dân tộc thiểu số và 20% với các nhóm khác.

Dự kiến kinh phí nhà nước hỗ trợ người đóng BHXH tự nguyện giai đoạn 2025-2030 gần 19.800 tỷ đồng hỗ trợ cho 5,8 triệu người tham gia. Ban soạn thảo đánh giá phương án này giúp mở rộng khu vực tự nguyện, đạt mục tiêu Nghị quyết 28 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội đề ra.

Phương án hai điều chỉnh tỷ lệ hỗ trợ thấp hơn, bằng 30% với người thuộc hộ nghèo, người sinh sống tại xã đảo, huyện đảo; bằng 25% với người thuộc hộ cận nghèo; 20% với người dân tộc thiểu số và 10% với các nhóm khác. Phương án này cũng giúp mở rộng diện đóng là người sinh sống ở xã đảo, huyện đảo, dân tộc thiểu số song lại giảm động lực ở nhóm khác do không có sự thay đổi về mức hỗ trợ.

Thời gian hỗ trợ căn cứ số năm tham gia BHXH tự nguyện của mỗi người nhưng không quá 10 năm. Người đóng thuộc nhiều nhóm thì được hưởng mức cao nhất. Tùy điều kiện kinh tế xã hội và ngân sách, Chính phủ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia.

Cả nước hiện còn 815.000 hộ nghèo, 771.000 hộ cận nghèo, hơn 14,1 triệu người dân tộc thiểu số, gần 546.000 người sinh sống ở xã đảo, huyện đảo. Hết tháng 1/2025, người tham gia BHXH tự nguyện đạt 2,3 triệu, chiếm khoảng 4,9% lực lượng lao động trong độ tuổi.