Du lịch văn hóa ở vùng biên

Phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa đang ngày càng được Móng Cái coi trọng.

Những năm qua, TP Móng Cái đã có nhiều nỗ lực bảo tồn, phát huy có hiệu quả các giá trị di sản văn hóa. Nhất là để thu hút du khách về các điểm du lịch tâm linh và là điểm đến hấp dẫn an toàn của du khách trong và ngoài nước, Móng Cái đã dành nhiều nguồn lực cũng như đẩy mạnh các nguồn xã hội hóa thực hiện công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy hiệu quả giá trị văn hóa lịch sử các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn.

Dịp cuối tháng 6/2025 du khách đến với vùng biển Trà Cổ (TP Móng Cái) không chỉ được hòa mình vào dòng nước xanh mát mà còn được trải nghiệm Lễ hội đình Trà Cổ. Lễ hội đình Trà Cổ là một trong những lễ hội đặc sắc, mang đậm nét văn hóa vùng biển Đông Bắc của Tổ quốc, thể hiện khá rõ nếp sống của người Việt cũng như lối sống cộng đồng gắn kết, đoàn kết, tương thân tương ái. Lễ hội được phục dựng và duy trì tổ chức thường niên từ năm 1993. Lễ hội năm nay được tổ chức trong 4 ngày từ 25/6 đến 28/6 (tức 30/5-3/6 âm lịch) với nhiều hoạt động phong phú, đa dạng nhằm tiếp nối, phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của cha ông; tuyên truyền, quảng bá sâu rộng hình ảnh vùng đất, con người Trà Cổ, Móng Cái, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Móng Cái. Phần lễ gồm: Lễ rước kiệu nghênh thần trên biển, Lễ mộc dục, Lễ rước mâm hoa quả và cây đèn thần vào đình, Lễ rước ông Voi ra đình chầu thân, Lễ thỉnh sinh, Lễ an vị; đóng cây cai đám, gọi sổ bìa xanh; Lễ cất cây cai đám, gọi danh sách ông Đám mới; Lễ tống đăng, Lễ thí ôn... Phần hội có nhiều hoạt động sôi nổi, như: Hội thi “Ông Voi”, bịt mắt đánh trống, vẽ tranh.

Cùng với Lễ hội đình Trà Cổ là Lễ hội đình Bình Ngọc cũng được diễn ra từ ngày 24/6 đến 26/6 (tức 30/5-2/6 âm lịch) với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao phong phú, đa dạng, nhằm tiếp nối, phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của cha ông; tuyên truyền, quảng bá sâu rộng hình ảnh văn hóa, tín ngưỡng và con người Bình Ngọc mến khách. Đình Bình Ngọc hình thành cùng với quá trình Bình Ngọc tách ra khỏi Trà Cổ để thành lập xã Bình Ngọc vào đầu thế kỷ XX. Vào khoảng năm 1910, đình Bình Ngọc được xây dựng. Năm 2020, Di tích lịch sử đình Bình Ngọc được công nhận xếp hạng di tích cấp tỉnh.

Vùng biên Móng Cái hiện có 5 di tích cấp quốc gia: Đình Trà Cổ, chùa Nam Thọ, chùa Xuân Lan, đền Xã Tắc, khu di tích lịch sử Pò Hèn và 9 di tích cấp tỉnh gồm: Đình Tràng Vĩ, đình Vạn Ninh, đình Bầu, đồi Trần Phú, đền Thác Mã, địa điểm lưu niệm Bác Hồ phường Trà Cổ, địa điểm thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của TP Móng Cái, đình Bình Ngọc, đình Quất Đông. Hai di sản văn hóa phi vật thể được xếp hạng cấp quốc gia là Lễ hội đình Trà Cổ, Hát nhà tơ, hát - múa cửa đình... Trên địa bàn Móng Cái hiện có các lễ hội được duy trì thường niên gồm: Lễ hội đình Vạn Ninh, Lễ hội đình Làng Bầu, Lễ hội đình Dân Tiến, Lễ hội đền Xã Tắc, Lễ hội đền Thánh Mẫu, Lễ hội đình Trà Cổ, Lễ hội đình Đông Thịnh, Lễ hội đình Tràng Vĩ, Lễ hội đình Bình Ngọc. 

Từ đầu năm đến nay, Móng Cái thực sự là điểm đến hấp dẫn không chỉ từ các sản phẩm du lịch độc đáo mà còn thu hút du khách bởi những điểm đến mang đậm nét văn hoá, tâm linh. Nhân dân và du khách đã tới dâng hương, lễ Phật, cầu mong sự bình an nơi chốn linh thiêng: Đền - chùa Xã Tắc, đình Trà Cổ, chùa Linh Sơn, chùa Xuân Lan… Cùng với những lễ hội dân gian truyền thống, gần đây có thêm những lễ hội văn hoá mang màu sắc hiện đại như: Lễ hội Móng Cái chào hè, Lễ hội Hoa sim biên giới. Lễ hội Hoa sim biên giới gắn với các hoạt động phát triển du lịch cộng đồng tại xã Hải Sơn. Hình ảnh những cô gái dân tộc Dao, Sán Chỉ giới thiệu, trưng bày các sản phẩm nông sản do chính tay đồng bào vun trồng. Những người mẹ Dao Thanh Y hướng dẫn con thêu thùa, may vá… đã khiến du khách thêm thích thú trước bản sắc văn hóa dân tộc độc đáo của đồng bào. 

Nhờ tổ chức tốt các lễ hội, tổng khách du lịch đến Móng Cái 6 tháng năm 2025, đạt trên 2,633 triệu lượt người, tăng trên 26% so với cùng kỳ năm 2024; doanh thu từ dịch vụ du lịch đạt trên 6.200 tỷ đồng.