Khai thác tiềm năng du lịch miền núi

Khai thác tiềm năng du lịch miền núi Quảng Nam với văn hóa bản địa đặc sắc, danh lam thắng cảnh hoang sơ và sâm Ngọc Linh, hai huyện Nam Trà My - Tây Giang thu hút du khách nhờ du lịch cộng đồng, sinh thái gắn trải nghiệm văn hóa và lịch sử, góp phần cải thiện đời sống người dân.

Tỉnh Quảng Nam đang khai thác khu vực miền núi với thế mạnh văn hóa bản địa độc đáo, nhiều danh lam thắng cảnh, ẩm thực phong phú… Những tài nguyên này tạo nền tảng cho các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn du khách như du lịch cộng đồng, sinh thái, văn hóa, lịch sử…

Nhờ chủ trương, chính sách đầu tư hạ tầng, xúc tiến quảng bá, xây dựng sản phẩm du lịch miền núi, Quảng Nam đã phát triển nhiều điểm đến mới, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, góp phần nâng cao đời sống người dân khu vực miền núi.

Huyện Nam Trà My và Tây Giang, nằm dưới chân núi Ngọc Linh, sở hữu tài nguyên tự nhiên và nhân văn dồi dào. Đây cũng là thế mạnh để hai huyện miền núi của Quảng Nam phát triển các loại hình du lịch, thu hút khách.

Đánh thức tiềm năng

Nam Trà My có khí hậu nhiệt đới gió mùa, thích hợp cho sự phát triển của đa dạng thực vật và sinh vật quý hiếm. Nơi đây có địa hình đồi núi cao, thung lũng bị chia cắt bởi sông suối, ghềnh thác, tạo nên những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, hoang sơ như Thác 5 Tầng, Suối Đôi, Suối nước mưa, Suối nước nóng, Sông Tranh thơ mộng…

Huyện còn sở hữu hệ thống rừng nguyên sinh đa dạng và phong phú về hệ động thực vật bao gồm: Khu dự trữ Nước Là, Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh, hệ sinh thái rừng Ngọc Linh.

Từ lâu, vùng đất Nam Trà My là nơi sinh sống của nhiều tộc người. Sự cố kết cộng đồng trong đấu tranh, sinh hoạt, lễ hội, tín ngưỡng đã tạo nên những giá trị văn hóa đặc sắc, độc đáo và mang dấu ấn vùng đất, con người xứ sâm Ngọc Linh.

Các hoạt động lễ hội Sâm, phiên chợ Sâm, lễ hội Mừng lúa mới, cúng máng nước, cúng thần núi, lễ hội cồng chiêng… đã tạo nên vùng đất văn hóa đa sắc tộc. Đây là tiềm năng lớn phát triển du lịch, thu hút du khách nghiên cứu, tham quan.

Nam Trà My không chỉ giàu tiềm năng du lịch mà còn nổi tiếng với sâm Ngọc Linh, loài cây được coi là quốc bảo, một tài nguyên có giá trị lớn về kinh tế, y học và văn hóa.

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố quyết định đưa “Tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh” (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam) vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định vị thế, thương hiệu của sâm Ngọc Linh huyện Nam Trà My không chỉ trên thị trường, mà còn trong chiều sâu văn hóa dân tộc.

Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My Nguyễn Thế Phước chia sẻ: Xác định phát triển du lịch là động lực quan trọng để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần giảm nghèo bền vững, những năm qua, huyện đã ban hành nhiều chủ trương, biện pháp để khai thác, thúc đẩy du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch vùng sâm. Huyện đã dần hình thành các điểm du lịch gắn với các di tích lịch sử, văn hóa và sinh thái.

“UBND huyện đã chỉ đạo các ngành nghiên cứu xây dựng và tái hiện các nghi thức, nghi lễ của đồng bào các dân tộc trở thành sản phẩm du lịch; tổ chức nhiều hoạt động nhằm gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của địa phương gắn với các hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí, giới thiệu các sản phẩm, hàng lưu niệm, các món ẩm thực, đặc sản địa phương để quảng bá, thu hút và phục vụ khách du lịch”, ông Phước cho biết.

Huyện vùng cao Tây Giang hiện là một trong những điểm đến hấp dẫn du khách trên bản đồ du lịch miền núi Quảng Nam. Với những cánh rừng di sản Pơ mu, Đỗ quyên, rừng Lim cùng văn hóa bản địa đặc sắc của đồng bào Cơ Tu tạo nên sức hút, kéo du khách đến với Tây Giang. Năm 2024, Tây Giang được công nhận Cây di sản Việt Nam đối với 959 cây Lim xanh tại xã Lăng và 11 cây Đa tại xã Ga Ry. Các lễ hội truyền thống như lễ hội Tạ ơn rừng được tổ chức định kỳ hằng năm; lễ hội Mừng lúa mới của dân tộc Cơ Tu vùng cao… góp phần bảo tồn và khai thác, xây dựng thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Tài nguyên rừng và văn hóa bản địa được người Cơ Tu huyện vùng cao Tây Giang tự hào xem như “kho báu giữa đại ngàn”.

Trong khi nhiều nơi, thanh niên ngại mặc trang phục truyền thống thì ở xã Lăng, huyện Tây Giang, khoác trang phục truyền thống của đồng bào Cơ Tu là niềm vui, hạnh phúc với trai tráng trong làng. Khi làng có lễ hội hoặc khách du lịch, anh Clâu Nghề mặc áo bằng vỏ cây (trang phục cổ xưa) để trình diễn cồng chiêng.

Anh Clâu Nghề chia sẻ, với đồng bào Cơ Tu, trang phục bằng vỏ cây không chỉ che thân mà còn chứa đựng giá trị văn hóa, phản ánh quá trình phát triển tộc người, tinh thần đoàn kết, thương yêu giữa con người với con người, giữa con người với núi rừng, thiên nhiên cây cỏ. Mỗi khi có lễ hội hay khách du lịch, chúng tôi thường mặc trang phục bằng vỏ cây để thể hiện lại nét đẹp truyền thống của dân tộc mình.

Phát huy thế mạnh

Những năm qua, Quảng Nam đã hỗ trợ các địa phương miền núi sắp xếp dân cư gắn với xây dựng làng văn hóa để phát triển du lịch cộng đồng. Đây là không gian văn hóa sống thu hút du khách đến trải nghiệm và khám phá nét đẹp văn hóa.

Đến nay, tỉnh đã phát triển thành công mô hình du lịch cộng đồng tại các huyện Nam Trà My, Đông Giang và Tây Giang. Nhiều sản phẩm du lịch được đầu tư và được du khách đón nhận như: Làng du lịch Bhờ Hôồng, làng du lịch Đhrôồng (Đông Giang); làng Văn hóa cộng đồng Ta Lang, làng Pơ’ning, rừng cây Di sản Pơ mu (Tây Giang); vùng sâm Ngọc Linh, làng du lịch cộng đồng Mô Chai (Nam Trà My)...

Các điểm đến này góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch miền núi, mang đến trải nghiệm mới cho du khách và giải quyết việc làm, cải thiện sinh kế cho một lượng lớn lao động địa phương.

Nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch miền núi, Quảng Nam đã ban hành Nghị quyết về Quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch miền núi tỉnh Quảng Nam đến năm 2025; Kế hoạch về phát triển du lịch xanh ở Quảng Nam đến năm 2025. Đáng chú ý, UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Quyết định số 800/QĐ-UBND ngày 19/4/2023 về kế hoạch triển khai thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” giai đoạn 2022-2025.

Theo tinh thần Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 20/7/2021 của Tỉnh ủy Quảng Nam về phát triển thương mại, du lịch tỉnh Quảng Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, định hướng phát triển du lịch miền núi phía tây theo hướng tập trung bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số kết hợp với các di tích lịch sử, văn hóa, các giá trị đặc trưng của các làng nghề truyền thống, khu bảo tồn thiên nhiên, lòng hồ thủy điện và rừng phòng hộ để phát triển du lịch cộng đồng, du lịch nông thôn, du lịch sinh thái, thể thao mạo hiểm, khám phá, nghỉ dưỡng. Mục tiêu là giảm tải cho khu vực di sản, đa dạng hóa sản phẩm du lịch và cân bằng phát triển du lịch giữa các vùng trong tỉnh.

Quyết định số 72/QĐ-TTg ngày 17/01/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã định hướng phát triển không gian du lịch trên bốn không gian chính. Trong đó, xác định không gian phát triển du lịch sinh thái kết hợp tìm hiểu bản sắc văn hóa các dân tộc tại các huyện miền núi phía tây của tỉnh; tập trung bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, đa dạng sinh học, phát triển du lịch cộng đồng, ẩm thực địa phương.

Ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Văn hoóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam chia sẻ, thời gian qua, các cấp, lãnh đạo tỉnh và các huyện miền núi đã quan tâm phát huy tối đa lợi thế để phát triển du lịch. Tỉnh đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách đầu tư hạ tầng, xúc tiến quảng bá, xây dựng sản phẩm du lịch miền núi, du lịch xanh. Nhờ đó, nhiều sản phẩm du lịch được đầu tư, đón nhận, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tạo trải nghiệm mới cho du khách.

Định hướng mở rộng không gian du lịch tại các địa phương miền núi của tỉnh Quảng Nam là bước đi đúng hướng đạt được mục tiêu kép, vừa phát triển du lịch, vừa bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa; đồng thời, cải thiện đời sống, nâng cao giá trị tinh thần người dân vùng cao.