Đa dạng tiềm năng du lịch ven núi Bài Thơ

Núi Bài Thơ là ngọn núi đặc biệt, được xem như biểu tượng của thành phố biển bên bờ di sản Vịnh Hạ Long. Quá trình lịch sử với những dấu tích của cha ông lưu lại nơi đây cho tới nay vẫn còn hiện hữu với nhiều công trình tôn giáo, tín ngưỡng khu vực xung quanh chân núi Bài Thơ. Việc đầu tư tôn tạo các công trình này đang được triển khai, hứa hẹn sẽ mở ra những cơ hội mới cho phát triển du lịch trên bờ, bên cạnh một vùng non xanh nước biếc của Vịnh Hạ Long.

Xung quanh núi Bài Thơ hiện nay có cả những công trình thờ tự cổ và những công trình mới xây dựng gần đây. Cổ nhất có lẽ là đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn, theo ghi chép là được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIII. Sau đó là chùa Long Tiên được hoàn thành vào đầu thế kỷ XX, là một trong những ngôi chùa lớn, nổi tiếng của Quảng Ninh. Cả hai nằm trong Cụm di tích - danh thắng núi Bài Thơ đã được xếp hạng là Di tích lịch sử, danh thắng cấp quốc gia từ năm 1992.

Các công trình này không chỉ thu hút người dân địa phương mà còn là địa điểm thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu văn hoá, lịch sử địa phương hằng năm. Tháng 4/2024, TP Hạ Long bắt đầu triển khai dự án Quảng trường, cây xanh và hạ tầng kỹ thuật khu văn hoá núi Bài Thơ - Mở rộng, tu bổ, tôn tạo đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn. Quá trình tu bổ, tôn tạo theo định hướng giữ nguyên không gian cảnh quan kiến trúc, hướng của di tích; quy hoạch lại các hạng mục cho đăng đối và hài hòa; chỉnh trang sân vườn, làm đẹp thêm, đáp ứng với điều kiện sử dụng và việc mở rộng khuôn viên di tích.

Hiện nay, nhiều hạng mục vẫn đang trong quá trình triển khai. Theo đó, bên cạnh nhiều hạng mục chính, quan trọng của công trình cũ, cây cổ thụ, bia đá, giếng cổ… vẫn được giữ nguyên, cũng sẽ có nhiều công trình được mở rộng, xây mới, như: Lầu bát giác, đường giao thông kết nối, nhà tả vu, hữu vu, lầu chuông, lầu trống, đền mẫu, đền Khải Thánh (nơi thờ gia thất nhà Trần)… Điểm đáng chú ý là công trình khu văn hoá núi Bài Thơ ở phía cao hơn và đền thờ Đức Ông Trần Quốc Nghiễn ở dưới chân núi, sau khi hoàn thành dự án sẽ có sự kết nối về giao thông, không chỉ tạo vẻ đẹp cảnh quan mà còn giúp du khách có thêm không gian ngắm cảnh, trải nghiệm từ trên cao hướng ra Vịnh Hạ Long thơ mộng.

Dọc con đường bao biển Trần Quốc Nghiễn chạy ven chân núi Bài Thơ hiện nay còn có thêm một số công trình thờ tự khác. Trong đó, những phiến đá khắc bài thơ của vua Lê Thánh Tông và một số vua chúa, văn nhân đời sau trên vách đá núi Bài Thơ cũng đã được xây dựng mái che để bảo vệ những di sản này trước mưa nắng thời gian. Cách đó không xa, công trình đền Bà Chúa mới được khánh thành vào đầu năm 2025 vừa qua. Đền có diện tích khoảng 132m² với nghi môn gia công bằng đá, nhà tả vu, hữu vu và các hạng mục phụ trợ khác.

Dù cổ kính hay mới được xây dựng, các công trình ít nhiều đều có gốc gác là những đền, miếu, am thờ nhỏ do người dân sinh sống trong khu vực lập ra, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh, nhất là với người dân biển đời sống phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên. Đơn cử như với đền Đức Ông Trần Quốc Nghiễn, theo ghi chép tại đền, vào những năm đầu thế kỷ XX, các chủ thuyền thường hay qua lại đây lấy nước ngọt từ chiếc giếng cổ, đã đóng góp để phục dựng lại đền nhằm tưởng nhớ công lao của vị danh tướng này.

Còn với chùa Long Tiên, theo ghi chép là trước khi xây chùa nơi đây đã có am Thiên Thạch Động hay am Thiền Long Tiên, bên phải là am Chín Cô, bên trái là đền thờ Trần triều. Hiện nay, chùa Long Tiên thờ Phật, các danh tướng nhà Trần và các điện Mẫu dân gian… Còn theo các bậc cao niên, cuối thế kỷ XIX đã tồn tại miếu Bà Chúa nằm ở khu vực chân núi Bài Thơ, cạnh lạch nước nhỏ dẫn sâu vào trong đất liền, nơi thuyền bè qua lại nhộn nhịp. Lúc hình thành, đền Bà Chúa chỉ là ngôi miếu nhỏ trên nền đất trống phía trước cửa hang sát biển, bát hương được đặt vào các gườm đá.

Khu vực này có cảnh quan rất đẹp. Núi Bài Thơ với những vách đá dựng đứng, hùng vĩ, bao phủ bởi hệ thống cây cối xanh tươi, thi thoảng còn xuất hiện những chú khỉ lém lỉnh đu trên cây cối. Phía trước các công trình là Vịnh Hạ Long xinh đẹp với những con tàu du lịch sang trọng chở khách tham quan đi về mỗi ngày. Con đường bao biển uốn lượn qua các khu đô thị hiện đại, rộng rãi càng giúp những góc nhìn từ đây thêm phần bắt mắt hơn. Tuyến đường cũng giúp các công trình nơi đây kết nối với chùa Long Tiên, trung tâm thương mại Vincom, chợ Hạ Long, bến cá, công viên hoa Hạ Long, Bảo tàng - Thư viện - Quảng trường 30/10 - Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh… tạo nên một hành trình khám phá lý tưởng cho du khách khi đến với vùng đất này.