Nga hướng đến đình chiến với Ukraine

Chuỗi tấn công phức hợp bằng drone và tên lửa đa tầm của Nga nhằm vào hạ tầng năng lượng chiến lược của Ukraine trong hai ngày 6 và 7/3 dường như đang gián tiếp đẩy nhanh lộ trình gia nhập Liên minh châu Âu (EU) của Kiev.

Ngay từ giữa tháng 2-2025, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov từng khẳng định rõ lập trường của Nga luôn tôn trọng "quyền chủ quyền" của Ukraine đối với tiến trình gia nhập EU.

Tuy nhiên, ông Peskov cũng nhấn mạnh rằng lập trường của Nga về Ukraine "sẽ rất khác" khi đề cập các vấn đề liên quan đến an ninh, quốc phòng và liên minh quân sự.

"Bật đèn xanh" cho Ukraine gia nhập EU

Phát ngôn trên của ông Peskov cho thấy chính quyền Tổng thống Nga Vladimir Putin rất thận trọng với các kế hoạch tăng cường sự "tự chủ chiến lược" và năng lực quốc phòng của EU trong bối cảnh phía Mỹ đang giảm dần cam kết với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Thậm chí cũng chính ông Peskov vào ngày 7-3 đã xác định đề xuất gia tăng chi tiêu quốc phòng lên 800 tỉ euro tại hội nghị thượng đỉnh EU khẩn cấp vừa qua đang tạo nền tảng rõ ràng cho một lộ trình "quân sự hóa" EU, khiến Nga phải cân nhắc các biện pháp đối phó chính thức nhằm "chặn trước" viễn cảnh EU chuyển đổi từ một liên minh kinh tế sang quân sự.

Nói cách khác, phía Nga đang "bật đèn xanh" cho tiến trình gia nhập EU của Ukraine - vốn đã triển khai các cuộc đàm phán chính thức từ tháng 6-2024, thay thế cho viễn cảnh Ukraine trở thành thành viên của NATO - điều chạm đến "giới hạn đỏ" của Nga.

Nhưng với Nga, EU chỉ nên giới hạn sự bảo trợ dành cho Ukraine trong các lĩnh vực kinh tế, năng lượng hoặc tối thiểu là an ninh - quốc phòng nhưng không được có hiện diện quân sự dưới hình thức liên minh chiến đấu.

Do đó, Bộ Ngoại giao Nga ngày 6-3 đã công khai quan điểm đánh đồng đề xuất triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của châu Âu (do Anh và Pháp dẫn đầu) đến các khu vực tiền tuyến ở Ukraine tương đương với sự tham chiến "không che giấu" của NATO và bác bỏ hoàn toàn các kế hoạch giám sát đình chiến tiềm năng xây dựng theo hướng này.

Mặc dù vậy, phía Nga vẫn đang để lộ các chỉ dấu cho thấy nước này vẫn ủng hộ phương án thúc đẩy Ukraine "gia nhập EU thay vì NATO" và xem đây như một "lập trường chung" có tác động lớn đến các hội nghị hòa bình tiềm năng giữa Nga và Ukraine sắp tới.

Trong đó, các cuộc không kích phức hợp quy mô lớn đầu tiên của Nga trong tuần này chỉ chủ yếu nhắm vào các mục tiêu bao gồm nhóm hạ tầng năng lượng ở xa tiền tuyến và giáp biên giới EU.

Điều này không chỉ gây sức ép lớn đến lộ trình tích hợp kho dự trữ khí đốt khổng lồ của Ukraine (trong đó có đến 80% cơ sở nằm gần các thành viên EU) vào mạng lưới năng lượng châu Âu, mà còn góp phần đẩy nhanh lộ trình này thông qua các hợp đồng kết nối khí đốt cụ thể giữa Ukraine với EU.

Điển hình nhất chính là hợp đồng cung cấp 100 triệu m3 khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) được Tập đoàn năng lượng Naftogaz lớn nhất Ukraine ký kết với Công ty lọc dầu Orlen của Ba Lan vào ngày 7-3.

Hợp đồng này cũng hiện thực hóa kế hoạch xây dựng một trung tâm khí đốt cho toàn khu vực Đông Âu để thay thế việc vận chuyển khí đốt của Nga sang châu Âu, tạo nên "trục chiến lược" từ Ukraine kết nối đến Ba Lan - quốc gia đang trỗi dậy như một trung tâm quyền lực mới của EU và hiện đang giữ chức chủ tịch Hội đồng châu Âu.

Hướng đến đình chiến

Chuỗi tấn công ngày 6 và 7-3 của Nga cũng đã thúc đẩy Tổng thống Ukraine Vlodymyr Zelensky chấp thuận đề xuất ngừng bắn trên Biển Đen vốn là khu vực hải quân Nga đang bị mất lợi thế, để đổi lấy phạm vi ngừng bắn rộng hơn ở trên không và trên các khu vực hạ tầng năng lượng chiến lược của Ukraine - vốn là các khu vực phía Ukraine đang gặp khó khăn kể từ khi Mỹ đình chỉ viện trợ quân sự và tình báo cho Ukraine.

Đề xuất này cũng phù hợp với phương án mà Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trước đó đưa ra gồm ngừng bắn trên không, trên biển và đối với các hạ tầng năng lượng kéo dài trong một tháng trước khi EU gửi quân gìn giữ hòa bình đến Ukraine.

Không chỉ vậy, các định hướng hiện tại của EU nhằm đảm bảo không phận cho Ukraine bằng kế hoạch "Lá chắn bầu trời (Sky-Shield)", cùng với "mô hình Đan Mạch" giúp đẩy nhanh năng lực sản xuất vũ khí của Ukraine đều chỉ nhằm vào củng cố năng lực phòng thủ chứ không có dấu hiệu xây dựng bất kỳ liên minh chiến đấu nào ở Ukraine.

Đây có thể là một chỉ dấu cho thấy sự đảm bảo từ EU không muốn tiếp tục leo thang căng thẳng với Nga, trong bối cảnh các kế hoạch mở rộng "chiếc ô hạt nhân" của EU lại góp phần "mở đường" cho lời kêu gọi "phi hạt nhân hóa" toàn cầu của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Các động thái này nhìn chung lại tác động tích cực đến phía Nga. Dù Nga không ủng hộ "phi hạt nhân hóa" toàn diện nhưng đã phản hồi rằng "sự cắt giảm" các kho vũ khí hạt nhân là khả thi, đồng thời đang cân nhắc đàm phán ngừng bắn khi một số điều kiện nhất định được tôn trọng.

Tất cả chỉ dấu này đã giúp cho dư luận có thêm hy vọng đối với hội nghị cấp cao giữa Mỹ và Ukraine tại Saudi Arabia vào ngày 11-3 sắp tới, cùng thời điểm với một hội nghị dự kiến tổ chức ở Paris tụ họp các đại diện quân đội của Ukraine và châu Âu nhằm đảm bảo an ninh hướng đến khuôn khổ kết thúc chiến sự.