Tết trên quê hương Đông Bắc

Với mỗi vùng miền của tỉnh Quảng Ninh lại có những nét đẹp và tập tục đón Tết, đón năm mới riêng nhưng tựu chung ta đều tìm thấy trong sự đa dạng ấy niềm tin và sự tiếp nối các giá trị truyền thống văn hóa lâu đời, sự đoàn kết, sẻ chia và hồn cốt là tình yêu Tổ quốc, yêu đồng bào sâu sắc.  

Những chuyến tàu “báo xuân”

Được ví như Trường Sa của vùng Đông Bắc, đảo Trần (xã Thanh Lân, huyện Cô Tô) có vị trí trọng yếu về quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển đảo, biên giới quốc gia. Tết trên đảo Trần vì thế cũng đặc biệt hơn những nơi khác trên khắp Quảng Ninh. Sắc Tết nơi đảo tiền tiêu không chỉ rực rỡ cờ và hoa mà còn biêng biếc màu xanh của biển trời; ấm áp yêu thương từ những chuyến tàu đến và đi, chở nặng nghĩa tình của đất liền. Những chuyến tàu chở ra đảo nào quất, đào, hoa giấy, nào lá dong, gạo nếp và nhu yếu phẩm ngày Tết… Những chuyến tàu như cánh én báo mùa xuân và đảo Trần xa xôi có lẽ là một trong những nơi mùa xuân mới chạm ngõ đầu tiên ở Quảng Ninh.

Đã thành thông lệ, từ nhiều năm nay, cứ khoảng trước hoặc sau 23 tháng Chạp, Trung tâm TT-VH huyện Cô Tô lại tổ chức chương trình giao lưu nghệ thuật “Xuân về nơi đảo xa” như một món quà tinh thần gửi tặng đồng bào và chiến sĩ trên đảo tiền tiêu. Chuyến tàu xuân Ất Tỵ này khởi hành sớm hơn mọi năm. Từ ngày 20 tháng Chạp đoàn chúc Tết đảo Trần đã xuất bến. Cùng với hàng chục nghệ sĩ, diễn viên chuyên và không chuyên, đoàn cán bộ chúc Tết đảo Trần còn có các đồng chí lãnh đạo huyện, các phòng ban, lực lượng vũ trang và Công an, Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp phụ nữ huyện. 

Chuyến tàu xuất phát từ tờ mờ sáng, rẽ sóng ra khơi, hướng về vĩ độ 21°14’17’’N, kinh độ 107°58’ 05’’E, vị trí chính xác của hòn đảo tiền tiêu của Tổ quốc. Sau khoảng 40 phút, đảo Trần hiện ra hiên ngang trước tầm mắt của cả đoàn. Nhìn lá cờ Tổ quốc tung bay nơi đảo xa, ai nấy đều rưng rưng. “Xúc động lắm vì giữa biển cả mênh mông, cột mốc chủ quyền biên giới quốc gia thiêng liêng hiện ra đẹp như viên ngọc biếc song cũng đầy kiêu hãnh và kiên cường” chị Nguyễn Thị Mến, Giám đốc Trung tâm TT-VH Cô Tô, chia sẻ.

Đón chúng tôi là những cái bắt tay và những cái ôm thật chặt của đoàn cán bộ chiến sĩ Đồn Biên phòng đảo Trần. Những lời hỏi thăm chân tình “Mọi người có ai bị say sóng không?” đáp lại là những câu hỏi liên tiếp “Anh em trên đảo mạnh khỏe chứ?”, “Tết của mọi người đến đâu rồi?”, “Năm nay chúng tôi mang mai vàng Yên Tử để mọi người đón Tết đây”… Câu chuyện cứ thế nối dài từ bến tàu đến tận doanh trại Đồn Biên phòng đảo Trần.

Bên chén trà thơm, ấm nóng, mọi người nhanh chóng bố trí sắp xếp hoạt động. Chiến sĩ trẻ Phạm Văn Nghiêm nhanh tay giúp đoàn công tác tháo dỡ đồ: Hoa mai, hoa đào, cây quất được cẩn thận và trân trọng bày ở hội trường của đơn vị; hoa dơn được cắm vào lọ ngay ngắn, bày lên bàn thờ Bác Hồ; các nguyên liệu như gạo, đỗ, lá dong… được các chiến sĩ trẻ chia ra những chậu lớn để mọi người cùng gói bánh.

Trong môi trường quân đội kỷ luật, được sự quan tâm hướng dẫn các chiến sĩ trẻ nhanh chóng trưởng thành và chín chắn. So với vẻ non nớt của cái Tết đầu tiên ra đảo, sang đến cái Tết thứ hai, chiến sĩ nào cũng rắn rỏi và bản lĩnh hơn. Ở tuổi đôi mươi, mắt họ sáng lên lý tưởng cống hiến của người trai trẻ. Khi được hỏi, cảm nhận đón Tết ở đảo xa như thế nào? Chàng lính trẻ Phạm Văn Nghiêm với đôi mắt sáng và nụ cười hiền, dõng dạc nói: Tết là dịp đoàn viên nên ai cũng mong muốn được gần gia đình, tuy nhiên với phương châm đồn là nhà, biên giới là quê hương nên đối với những người lính chúng tôi Tết ở đâu cũng là Tết. Tôi và các đồng đội tự nhủ quyết tâm chắc tay súng, bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới biển, giữ gìn chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; giữ yên bình cho cuộc sống của người dân”.

Những năm qua, được sự quan tâm của các cấp, đảo Trần từ việc chỉ có một hộ dân sinh sống nay đã có một ngôi làng quần cư, với 13 hộ dân. Người dân ở đây mưu sinh bằng nghề chài lưới. Cũng có hộ kinh doanh bán đồ tạp hóa. Nhịp sống ở đảo xa tuy đơn sơ nhưng cũng ngày một đủ đầy. Năm 2024, khi chùa Trúc Lâm Đảo Trần được hoàn thiện, cuộc sống của người dân trên đảo lại càng vững vàng trước sóng gió. Đầu năm, các hộ dân trên đảo lên chùa để cầu bình an cầu cho mưa thuận gió hòa và cho đất nước ngày càng phát triển. Cô giáo Nguyễn Ngọc Biển, (Trường liên cấp Đảo Trần), người đã gắn bó nhiều năm với những đứa trẻ trên đảo bồi hồi chia sẻ: “Mỗi lần đến lễ chùa, cảm thấy rất xúc động, thấy mình được gần đất liền hơn”.

Tết là đồng bào hai tiếng thân thương

Với đặc thù là địa phương có đường biên giới cả trên biển và trên đất liền, Tết về với vùng đất miền Đông Bắc Quảng Ninh dường như đâu đâu cũng thấy bóng dáng những người lính Cụ Hồ đang chắc tay súng bảo vệ biên cương Tổ quốc để giữ bình yên cho nhân dân. Với các cán bộ chiến sĩ của Đồn Biên phòng cửa khẩu Hoành Mô, mỗi năm Tết đến xuân về lại rộn ràng vui như ngày hội. Vui vì bà con dân bản quý bộ đội, thân thuộc với bộ đội như anh em ruột thịt trong nhà nên có đón Tết ở đơn vị thì các chiến sĩ vẫn có thể tham gia rất nhiều hoạt động đón Tết, đón xuân ấm tình quân dân.

Từ nhiều năm nay, Đồn Biên phòng cửa khẩu Hoành Mô đã duy trì truyền thống tổ chức “Xuân Biên cương - Tết thắm tình quân dân”. Đây là dịp cán bộ chiến sĩ biên phòng tổ chức tặng quà, phối hợp với các đơn vị khám chữa bệnh miễn phí cho nhân dân; cùng bà con gói bánh chưng và tham gia các trò chơi dân gian… Mỗi năm chương trình lại chọn một xã của Bình Liêu để tổ chức và lâu dần đã trở thành một nét đẹp văn hóa mỗi dịp Tết đến xuân về ở miền biên viễn Bình Liêu.  

Bình Liêu là địa phương đa sắc tộc nhất cả tỉnh. Nơi đây có tới 96% dân cư là đồng bào dân tộc thiểu số như Tày, Dao, Sán Chỉ... Mỗi dân tộc lại có những tập tục đón Tết khác nhau từ thời gian đón Tết, đến kiêng cữ ngày xuân nhưng điểm chung vào là ngày cuối cùng của năm, các gia đình sẽ dừng mọi công việc lao động, sản xuất. Người người dọn dẹp nhà cửa thật sạch sẽ, dán giấy đỏ mừng năm mới và chuẩn bị mâm cơm cúng ông bà, tổ tiên. Bữa cơm chiều cuối năm luôn là dịp để những người trong gia đình, anh em thân thiết nhất ngồi lại cùng nâng chén rượu tổng kết lại một năm. Vị khách được mời tới bữa cơm tất niên của gia chủ đều là những người được bà con yêu thương, quý trọng như con, cháu, anh em trong gia đình.

Còn ở 2 xã đảo Vĩnh Thực và Vĩnh Trung (TP Móng Cái), Tết nào cũng thế, các chiến sĩ của Đại đội đảo Vĩnh Thực đã quen với việc đón Tết xa nhà. Là đơn vị tuyến đảo, các anh luôn nêu cao tinh thần "Vui xuân mới nhưng không quên nhiệm vụ", ngày đêm canh gác, sẵn sàng chiến đấu, góp phần quan trọng bảo vệ nguyên vẹn chủ quyền trên biển và địa bàn đứng chân. Những ngày giáp Tết, cán bộ chiến sĩ Đại đội phối hợp với xã và các đơn vị bộ đội đóng quân trên địa bàn tăng cường công tác tuần tra bảo vệ biên giới biển; đồng thời cùng với các lực lượng tham gia cụm địa bàn an toàn để đảm bảo an ninh, tuyên truyền vận động người dân không đốt pháo dịp Tết.

Đảm bảo tuyệt đối nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc nhưng không khí đón xuân ở nơi biển đảo xa xôi này cũng rộn ràng như ở bất cứ nơi đâu trên đất nước Việt Nam. Khuôn viên đơn vị được các chiến sĩ cùng nhau chỉnh trang với cờ, với hoa, với băng rôn khẩu hiệu để tạo không khí tươi vui phấn khởi trong những ngày đầu xuân. Các chiến sĩ mỗi người một việc, người trang trí cành đào, người bày mâm ngũ quả... ai cũng muốn được đóng góp một phần công sức để làm đẹp cho "ngôi nhà thứ 2" của mình. Trong những ngày Tết, các cán bộ chiến sĩ trong đơn vị cũng tranh thủ thời gian đến cùng chung vui với bà con trong bữa cơm tất niên, chúc Tết...

Những giờ phút thiêng liêng của mùa xuân mới, được cùng bà con ăn bữa cơm tất niên, nắm tay các bậc bô lão chúc mừng năm mới... mỗi người Bộ đội Cụ Hồ lại cảm thấy thêm ấm áp tình cảm quân dân, càng thấm thía câu nói: “Ở nơi biên cương, đồn là nhà, biên giới là quê hương và đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”.

Đi qua dải đất Quảng Ninh - vùng đất nơi địa đầu Đông Bắc Việt Nam, Tết là cội nguồn, Tết là Tổ quốc, Tết là đồng bào hai tiếng thân thương.