Tin nhắn xác thực OTP có thể bị lộ không?

OTP được xem là lớp bảo vệ quen thuộc và hiệu quả trong nhiều hệ thống. Tuy nhiên, trong bối cảnh rủi ro mạng ngày càng tinh vi, liệu tin nhắn OTP có còn là lựa chọn an toàn?

Trong nhiều năm qua, OTP qua SMS đã trở thành một phần quen thuộc của các quy trình bảo mật, từ đăng nhập mạng xã hội đến xác nhận giao dịch ngân hàng.

Sự đơn giản và tiện lợi giúp phương thức này phổ biến rộng rãi. Nhưng cùng với đó, hàng loạt sự cố bảo mật cũng cho thấy cách gửi mã xác thực qua tin nhắn không an toàn tuyệt đối như kỳ vọng.

Tin nhắn OTP có thật sự an toàn?

Mã OTP (One time password) thường được gửi qua tin nhắn SMS hoặc email để xác thực mỗi khi người dùng đăng nhập, chuyển tiền hoặc thay đổi thông tin tài khoản. Mỗi mã chỉ dùng một lần, có hiệu lực trong thời gian ngắn, thường từ 30 giây đến vài phút. Cơ chế này giúp hạn chế nguy cơ bị đánh cắp mật khẩu hoặc truy cập trái phép.

Tuy nhiên, việc truyền tải OTP qua tin nhắn đang đối mặt với nhiều hình thức tấn công khác nhau. Một trong những kỹ thuật phổ biến là SIM swap, khi kẻ gian giả danh chủ sở hữu để chuyển SIM sang thiết bị mới, từ đó chiếm quyền nhận tin nhắn OTP. Trong một số trường hợp, hacker còn khai thác lỗ hổng trong giao thức viễn thông (như SS7) để theo dõi tin nhắn từ xa.

Bên cạnh đó, mã độc cài trên điện thoại có thể âm thầm đọc và chuyển tiếp tin nhắn OTP về cho kẻ tấn công. Nhiều ứng dụng độc hại được phát tán dưới dạng phần mềm hỗ trợ tiện ích, khi người dùng cài đặt mà không kiểm soát quyền truy cập tin nhắn.

Ngoài các kỹ thuật tấn công, yếu tố con người cũng là lỗ hổng dễ bị khai thác. Hình thức giả mạo nhân viên ngân hàng hoặc dịch vụ yêu cầu người dùng cung cấp OTP qua điện thoại hoặc tin nhắn ngày càng phổ biến. Khi người dùng mất cảnh giác và tự đọc mã xác thực, mọi lớp bảo vệ đều trở nên vô nghĩa.

Nhiều người vẫn tin rằng chỉ cần giữ điện thoại cẩn thận là OTP không thể bị lộ. Thực tế, nếu thiết bị nhiễm mã độc hoặc SIM bị đánh cắp, quyền nhận OTP không còn thuộc về chủ nhân. Ngoài ra cũng có trường hợp OTP bị rò rỉ từ chính hệ thống máy chủ của bên thứ ba nếu họ không mã hóa đúng chuẩn hoặc để lộ nhật ký xử lý.

App xác thực thay thế OTP

Hiện nay nhiều tổ chức và dịch vụ đang dần chuyển sang hình thức xác thực qua ứng dụng tạo mã OTP như Google Authenticator hoặc Authy.

Ưu điểm lớn nhất của các ứng dụng này là mã được sinh ngẫu nhiên ngay trên thiết bị, không truyền qua mạng viễn thông. Điều này giúp loại bỏ nguy cơ bị nghe lén hoặc chuyển tiếp.

Tuy vậy, ứng dụng OTP không hoàn toàn miễn nhiễm với rủi ro. Nếu điện thoại bị cài phần mềm gián điệp, mã xác thực vẫn có thể bị truy cập trái phép.

Ngoài ra, người dùng thường bỏ qua bước sao lưu mã khôi phục, dẫn đến mất quyền truy cập vào tài khoản nếu đổi máy hoặc mất điện thoại.

Để nâng cao hơn nữa độ an toàn, ngành công nghệ đang hướng đến những giải pháp không dùng mã như FIDO2 hay passkey. Các phương thức này xác thực bằng sinh trắc học, khóa bảo mật vật lý, hoặc kết hợp nhiều yếu tố, nhằm loại bỏ hoàn toàn vai trò trung gian của OTP.

Với người dùng cá nhân, việc bảo vệ tài khoản không chỉ dừng lại ở lựa chọn phương thức xác thực. Cần thường xuyên cập nhật phần mềm, hạn chế cài đặt ứng dụng không rõ nguồn gốc, bật cảnh báo khi có truy cập bất thường.

Đặc biệt, tuyệt đối không chia sẻ mã OTP trong bất kỳ hoàn cảnh nào, kể cả với người tự xưng là hỗ trợ kỹ thuật.

OTP không phải "bùa hộ mệnh" tuyệt đối

Nhiều người tin rằng chỉ cần có OTP là tài khoản sẽ an toàn, nhưng thực tế lại cho thấy điều ngược lại. Một khi kẻ gian đã có được thông tin đăng nhập và dụ được người dùng cung cấp mã OTP thì toàn bộ lớp bảo vệ coi như sụp đổ.

Không ít nạn nhân chỉ mất vài giây sơ suất đã bị rút sạch tiền, đánh cắp danh tính hoặc chiếm luôn quyền kiểm soát tài khoản. OTP chỉ hiệu quả khi người dùng cảnh giác và cảnh giác đúng lúc.