Tòa án Tối cao Mỹ "bật đèn xanh" cho việc bỏ quyền lấy quốc tịch theo nơi sinh

Sáng 27/6 (tối 27/6 theo giờ Việt Nam), Tòa án Tối cao Mỹ đã ra phán quyết cho phép chính quyền Tổng thống Donald Trump thực hiện kế hoạch loại bỏ quyền lấy quốc tịch theo nơi sinh - động thái được coi là một thắng lợi quan trọng của ông chủ thứ 47 của Nhà Trắng.

Theo phóng viên TTXVN tại Washington, với tỷ lệ bỏ phiếu 6-3, Tòa án Tối cao đã chấp thuận đơn của chính quyền Tổng thống Trump yêu cầu giới hạn phán quyết của tòa án cấp dưới sao cho những phán quyết đó chỉ áp dụng cho các tiểu bang, tổ chức hoặc cá nhân nào kiện chính quyền của ông về kế hoạch này. Trước đó, hàng loạt chánh án liên bang đã chặn kế hoạch của Tổng thống Trump trên khắp cả nước.

Từ lâu nay, rất nhiều ý kiến từ các giới, bao gồm cả các chuyên gia pháp lý cánh tả lẫn cánh hữu, đều công nhận Tu chính án Số 14 trong Hiến pháp Mỹ, cho phép hầu như bất cứ ai sinh ra ở Mỹ đều được lấy quốc tịch Mỹ. Với phán quyết mới của Tòa án Tối cao có nghĩa là kế hoạch bỏ quyền lấy quốc tịch theo nơi sinh có thể được tiến hành ở những tiểu bang không kiện cũng như ít nhất một phần ở những bang kiện chính quyền liên bang. 

Phán quyết của Tòa án Tối cao lập tức gây ra các phản ứng trái chiều. Ngay sau khi Tòa án ra phán quyết, Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social: “Thắng lợi khổng lồ ở Tòa án tối cao Mỹ!”. Tiếp đó, trong buổi họp báo tại Nhà Trắng vào trưa cùng ngày, ông Trump tiếp tục hoan nghênh phán quyết của Tòa, cho rằng đây là thắng lợi cho Hiến pháp, cơ chế tam quyền phân lập và nền pháp trị. Ông tuyên bố chính quyền của ông giờ đây có thể thực thi những chính sách khác cũng bị tòa cấp dưới chặn trên khắp cả nước.
Trong khi đó, các nguyên đơn trong vụ kiện này ngay lập tức phản ứng với phán quyết của Tòa và các luật sư của họ tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh về vấn đề này.

Thẩm phán Sonia Sotomayor, một trong 3 thẩm phán cấp tiến bỏ phiếu chống, lưu ý rằng phán quyết này là “lời mời để ngỏ cho chính phủ bỏ qua Hiến pháp” và cảnh báo “không có quyền nào còn an toàn trong thể chế pháp lý mới mà Tòa án Tối cao tạo ra”.

Trong ngày đầu tiên nhậm chức (20/1), Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp chỉ cho phép lấy quốc tịch theo nơi sinh đối với người có ít nhất cha hoặc mẹ là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân. Cụ thể, trẻ em sinh ở Mỹ nhưng cha mẹ là người nhập cư bất hợp pháp thì không còn được lấy quốc tịch Mỹ. Sắc lệnh này lập tức bị hàng loạt bang, tổ chức và cá nhân khởi kiện vì cho rằng vi phạm Tu chính án số 14. Mọi tòa án liên bang cấp dưới thụ lý những đơn kiện này đều chặn sắc lệnh của ông Trump trên cả nước.

Tháng 3 vừa qua, chính quyền Tổng thống Trump đã nộp đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao yêu cầu giới hạn phạm vi phán quyết của tòa cấp dưới./.