Tổng thống Trump có châm ngòi cho cuộc chiến giá dầu mới giữa OPEC và phương Tây?

Chính quyền mới có thể khiến căng thẳng dầu mỏ giữa Mỹ và OPEC leo thang, khi ông Trump quyết tâm kéo giá dầu xuống để hỗ trợ kinh tế Mỹ, trong khi Saudi Arabia cần giá cao để cân đối ngân sách. Liệu Washington và Riyadh có bước vào một cuộc chiến giá dầu mới, lặp lại kịch bản năm 2020?

Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đặt trọng tâm của Chính phủ liên bang vào khai thác nhiên liệu hóa thạch, một cuộc chiến giá dầu mới có thể sẽ nổ ra giữa Mỹ và OPEC, đặc biệt là với Saudi Arabia - thành viên có ảnh hưởng nhất của tổ chức này. Nguyên nhân chính đến từ mong muốn của ông Trump về việc giảm giá dầu, trong khi Saudi Arabia lại cần duy trì mức giá cao để đảm bảo cân đối ngân sách.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), để cân đối ngân sách vào năm 2025, Saudi Arabia cần giá dầu Brent ở mức 98 USD/thùng. Ngược lại, Tổng thống Trump không muốn giá dầu vượt quá ngưỡng 75-80 USD/thùng, và trong nhiệm kỳ thứ hai, ông còn muốn đẩy mức giá xuống thấp hơn nữa thông qua việc thúc đẩy sản xuất dầu trong nước và gây áp lực với OPEC.

Chiến lược của Tổng thống Trump bao gồm nhiều biện pháp, trong đó có cả "cây gậy và củ cà rốt". Một mặt, ông yêu cầu Saudi Arabia tăng đầu tư vào Mỹ, vượt xa con số 600 tỷ USD đã cam kết, đồng thời thúc đẩy Riyadh ký thỏa thuận bình thường hóa quan hệ với Israel. Đổi lại, Mỹ sẽ đảm bảo an ninh cho Saudi Arabia ở Trung Đông.

Mối quan hệ này có nguồn gốc từ "Hiệp ước Quincy" được ký kết vào năm 1945 giữa Tổng thống Franklin D. Roosevelt và Quốc vương Abdulaziz bin Abdul Rahman Al Saud. Ban đầu, thỏa thuận này đơn giản: Mỹ sẽ được đảm bảo nguồn cung dầu mỏ, đổi lại Washington bảo vệ an ninh cho Saudi Arabia. Tuy nhiên, mối quan hệ này đã trải qua nhiều thăng trầm, đặc biệt là trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973/74, khi OPEC áp đặt lệnh cấm vận dầu mỏ đối với phương Tây, khiến giá dầu tăng từ 3 USD lên gần 11 USD/thùng.

Cục diện thị trường dầu mỏ đã thay đổi đáng kể kể từ khi Mỹ phát triển công nghệ khai thác dầu đá phiến. Theo số liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), sản lượng dầu đá phiến của Mỹ đã tăng từ chưa đầy 0,2 triệu thùng/ngày năm 2011 lên hơn 8,7 triệu thùng/ngày năm 2014. Thành công này đã giúp Mỹ vượt qua Saudi Arabia và Nga để trở thành nhà sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới vào năm 2013.

Điều đáng chú ý là ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ đã chứng tỏ khả năng thích ứng đáng kinh ngạc. Từ mức chi phí sản xuất ban đầu khoảng 70 USD/thùng, họ đã cải tiến công nghệ để có thể sản xuất với chi phí chỉ 30 USD/thùng ở các khu vực hiệu quả nhất. Con số này tuy vẫn cao hơn nhiều so với chi phí 1-2 USD/thùng của Saudi Arabia, nhưng đã cho phép ngành dầu đá phiến Mỹ tồn tại qua nhiều biến động thị trường.

Theo một quan chức cấp cao Nhà Trắng chia sẻ với OilPrice.com: "Chúng tôi sẽ không chịu đựng thêm bất kỳ điều tồi tệ nào từ Saudi Arabia nữa". Tuyên bố này phản ánh sự thay đổi trong mối quan hệ Mỹ-Saudi Arabia, khi Washington ngày càng nhấn mạnh việc Riyadh không được có các hành động gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ.

Tình hình hiện tại đang có nhiều điểm tương đồng với giai đoạn trước cuộc chiến giá dầu năm 2020, khi Saudi Arabia tìm cách bảo vệ thị phần bằng cách tăng sản lượng, khiến giá dầu sụp đổ nhằm loại bỏ các đối thủ cạnh tranh. Mặc dù gần đây Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã thảo luận với Thái tử Mohammed bin Salman về "sức mạnh của quan hệ đối tác Mỹ-Saudi Arabia", nguy cơ một cuộc chiến giá dầu mới vẫn hiện hữu nếu giá dầu tiếp tục giảm sâu dưới mức cần thiết để Riyadh cân đối ngân sách.