Vỏ Trái Đất đang tách ra dưới California

Dưới dãy núi Sierra Nevada ở bang California, lớp vỏ Trái Đất đang dần tách ra, Live Science hôm 3/2 đưa tin. Quá trình này gọi là chìm lún thạch quyển và không đáng lo ngại. Thực tế, đây có thể là cách các lục địa ban đầu hình thành. Lớp vỏ lục địa nằm cao hơn và tồn tại lâu hơn vỏ đại dương vì ít đặc hơn. Sự chìm lún có thể là cách những vật liệu nhẹ hơn trong vỏ tách khỏi vật liệu nặng, tạo nên các lục địa mà mọi sinh vật sống trên cạn dựa vào.

Theo nghiên cứu mới xuất bản trên tạp chí Geophysical Research Letters, dưới phần phía nam của dãy Sierra Nevada, thạch quyển - gồm phần trên của lớp phủ và một phần vỏ Trái Đất - đã tách ra và chìm sâu xuống lớp phủ. Trong khi đó, thạch quyển dưới phần trung tâm Sierra Nevada đang tách ra. Quá trình này chưa mở rộng đến phần phía bắc của dãy núi.

"Bạn có thể đứng ở Sierra câu cá và có một lớp lớn đang tách ra bên dưới mà bạn không hề biết", Vera Schulte-Pelkum, tác giả nghiên cứu, nhà địa chất tại Đại học Colorado Boulder, nói.

Không có dấu hiệu nào trên bề mặt cho thấy quá trình bong tách này đang diễn ra. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu trước đó đã phát hiện những trận động đất sâu bất thường dưới dãy Sierra Nevada, với những cơn rung chấn cường độ 1,9 - 3,2 xảy ra ở độ sâu hơn 40 km. Theo Schulte-Pelkum, điều này rất kỳ lạ vì đá ở độ sâu đó thường ấm và bị nén, nghĩa là chúng có xu hướng biến dạng mà không vỡ và tỏa ra sóng địa chấn.

Schulte-Pelkum cùng nhà địa chấn Deborah Kilb từ Đại học California San Diego, đồng tác giả nghiên cứu mới, đã xem xét hồ sơ động đất trong khu vực giai đoạn 1985 - 2023. Họ sử dụng sóng từ các trận động đất này để thu thập thông tin về lớp vỏ sâu và phần trên của lớp phủ bên dưới dãy núi. Họ tập trung vào phép đo tính dị hướng, giúp hé lộ sự khác biệt trong cách sóng di chuyển tùy theo hướng chúng đến. Điều này có thể tiết lộ thông tin về hướng của đá.

Kết quả cho thấy có một lớp ở độ sâu 40 - 70 km với đá đang tách khỏi lớp vỏ phía trên. Ở phía nam dãy Sierra Nevada, gần công viên quốc gia Sequoia, lớp này đã biến mất, trong khi ở phía bắc, gần hồ Tahoe, nó vẫn chưa tách ra. Tại trung tâm Sierra Nevada, dưới công viên quốc gia Yosemite, lớp này đang tích cực chìm vào lớp phủ.

Quá trình xây dựng vỏ lục địa tương tự có thể đang diễn ra ở những nơi khác trên thế giới, bao gồm ở New Zealand, cao nguyên Anatolia (Thổ Nhĩ Kỳ) và dãy núi Carpathian (Đông Âu), theo Schulte-Pelkum. "Chúng tôi có thể tìm kiếm điều này ở nhiều nơi khác, những nơi mà người ta cho rằng thạch quyển từng dày hơn và giờ đã tách ra", bà nói.