Chính thức luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng

Sáng 27/6, với 435/443 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng. Theo đó, tổ chức tín dụng được quyền thu giữ tài sản bảo đảm song tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ.

Ngân hàng Nhà nước được quyết cho vay đặc biệt lãi suất 0%, không tài sản bảo đảm

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự thảo Luật trước giờ bấm nút, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành việc phân cấp thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt đối với khoản vay có lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trên cơ sở ý kiến của cấp có thẩm quyền, bảo đảm phù hợp với thực tiễn và cơ chế điều hành chính sách tiền tệ.

Về nội dung này, Chính phủ đã đề xuất điều chỉnh lời văn của dự thảo Luật nhằm bảo đảm việc cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước chỉ được thực hiện khi tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng rất khó khăn về thanh khoản hoặc để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc với mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền, bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng.

Cụ thể, dự thảo Luật quy định: "Ngân hàng Nhà nước quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm đối với tổ chức tín dụng trong trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 192 của Luật này. Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm".

Tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng chính thức luật hóa quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng.

Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu rà soát kỹ lưỡng các quy định liên quan đến điều kiện để có quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu; làm rõ vai trò, trách nhiệm, cơ chế phối hợp giữa Ủy ban nhân dân cấp xã và cơ quan Công an cấp xã bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người bị thu giữ tài sản bảo đảm và các bên có liên quan. Đồng thời, đề nghị Chính phủ tiếp tục kế thừa 2 quy định trong Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Báo cáo, giải trình của Chính phủ cho biết, dự thảo Luật chỉ quy định sự tham gia của Ủy ban nhân dân cấp xã và cơ quan Công an cấp xã trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm. Do vậy, về cơ bản đã phù hợp với định hướng về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Chính phủ tiếp thu việc kế thừa 2 quy định trong Nghị quyết số 42/2017/QH14 và chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung tại điểm d khoản 2 Điều 198a điều kiện “tài sản bảo đảm không phải là tài sản tranh chấp trong vụ án đã được thụ lý nhưng chưa được giải quyết hoặc đang được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền”; đồng thời, bổ sung tại điểm c khoản 3 Điều 198a hình thức công khai thông tin “niêm yết văn bản thông báo tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi bên bảo đảm đăng ký địa chỉ theo hợp đồng bảo đảm và trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản bảo đảm” trước khi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm là bất động sản.

Tuy nhiên, đối với tài sản bảo đảm là động sản, do tính “động”, dễ di chuyển của tài sản là động sản, Chính phủ xin được giữ nguyên về hình thức công khai thông tin theo dự thảo Luật đã trình Ủy ban Thường Quốc hội cho ý kiến.

Ngoài ra, để bảo đảm thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm được thực hiện một cách chặt chẽ để vừa tháo gỡ vướng mắc, vừa giảm thiểu các ảnh hưởng có thể phát sinh, Chính phủ đề xuất chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung quy định “tài sản bảo đảm được thu giữ phải đáp ứng điều kiện theo quy định của Chính phủ”.

Chính phủ cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành có liên quan (Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao,...) để nghiên cứu điều kiện của tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu mà tổ chức tín dụng được quyền thu giữ nhằm cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Dự thảo Luật cũng quy định tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ phải thực hiện thủ tục công khai thông tin quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 198a, phải xây dựng và ban hành quy định nội bộ về trình tự, thủ tục thực hiện thu giữ tài sản bảo đảm, bao gồm cả quy định khi thực hiện việc ủy quyền thu giữ tài sản bảo đảm.

Luật có hiệu lực thi hành từ 15/10/2025

Về hiệu lực thi hành của Luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành phương án của Chính phủ về việc bỏ quy định chuyển tiếp đối với khoản vay đặc biệt được Ngân hàng Nhà nước quyết định trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành và quy định thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật từ ngày 1/8/2025.

Tuy vậy, để có đủ thời gian nghiên cứu, xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định về điều kiện của tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu và bảo đảm việc triển khai thi hành Luật, Chính phủ đề xuất thời gian có hiệu lực của dự thảo Luật là từ ngày 15/10/2025.