Hệ thống cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp

Theo Luật Thanh tra (sửa đổi), hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp gồm: Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Sáng 25/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi), với 443/445 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 92,68% tổng số đại biểu),

Luật gồm 9 chương, 64 điều và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Bổ sung nhiệm vụ “phòng, chống lãng phí” cho các cơ quan thanh tra

Với luật sửa đổi, hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 2 cấp gồm: Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố (gọi chung là Thanh tra tỉnh).

Bên cạnh đó, có các cơ quan thanh tra đặc thù gồm: Cơ quan thanh tra trong công an, quân đội, Ngân hàng Nhà nước (Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan thanh tra khác trong quân đội, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo quy định của Chính phủ); Thanh tra Cơ yếu; cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế.

Tổ chức và hoạt động cụ thể của Thanh tra Cơ yếu và cơ quan thanh tra được thành lập theo theo điều ước quốc tế, luật giao Chính phủ quy định.

Chức năng của cơ quan thanh tra cũng có điểm mới khi bổ sung nhiệm vụ “phòng, chống lãng phí”.

Luật mới quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành.

Bổ sung quyền mới cho Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh

Luật mới quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Bởi, các cơ quan thanh tra này khác nhau về địa vị pháp lý, phạm vi quản lý Nhà nước.

Đáng chú ý, Luật Thanh tra (sửa đổi) đã bổ sung quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra nhằm tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan thanh tra và các bộ, ngành, các sở và bảo đảm hiệu quả của công tác quản lý nhà nước.

Cụ thể, Thanh tra Chính phủ có quyền: “thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của bộ với bộ không có Thanh tra Bộ”; “thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ không có Thanh tra bộ”. Thanh tra Chính phủ thanh tra theo đề nghị của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ; yêu cầu bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cử người có chuyên môn nghiệp vụ tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ khi cần thiết.

Với Thanh tra tỉnh, luật quy định bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn “thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh” cho phù hợp với pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương. Thanh tra tỉnh thanh tra theo đề nghị của giám đốc sở, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã; đề nghị giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cử công chức có chuyên môn phù hợp tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra tỉnh khi cần thiết...

Về kinh phí hoạt động của cơ quan thanh tra; chế độ, chính sách với thanh tra viên, luật quy định, kinh phí hoạt động của cơ quan thanh tra do ngân sách nhà nước bảo đảm.

Cơ quan thanh tra được trích một phần từ các khoản tiền thu hồi, phát hiện qua thanh tra sau khi nộp vào ngân sách Nhà nước theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để chi cho hoạt động và nâng cao năng lực của cơ quan thanh tra.

Chế độ, chính sách, phụ cấp với thanh tra viên do Chính phủ quy định.