Kịp thời tháo gỡ “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực phát triển

Việc ban hành nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng, ưu tiên, cấp bách cần xử lý ngay để kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Chiều 20/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ: Thời gian qua, để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Chính phủ đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, tuy nhiên, chỉ giới hạn trong phạm vi thuộc thẩm quyền của Chính phủ, đối với các vướng mắc do quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh thì vẫn phải trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định nên nhiều trường hợp còn chậm, chưa kịp thời. Do vậy, việc xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là rất cần thiết để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật kìm hãm, cản trở, gây ách tắc phát triển kinh tế-xã hội; kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Dự thảo nghị quyết gồm 7 điều quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong việc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, dự thảo nghị quyết quy định 3 tiêu chí, gồm: Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật; quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Dự thảo nghị quyết quy định 5 nguyên tắc khi xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, định hướng cho quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc, bảo đảm chặt chẽ, tránh tùy tiện trong thực thi.

Về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Bộ trưởng Tư pháp cho biết, dự thảo nghị quyết quy định 2 phương án, gồm: Giải thích hoặc hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Điều 60, 61 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh hoặc sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành.

Về quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, dự thảo nghị quyết quy định:

Bước 1: Cơ quan ban hành hoặc cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật có trách nhiệm nghiên cứu, rà soát, xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật và phương án sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật để xử lý theo quy định tại Nghị quyết này.

Bước 2: Xử lý khó khăn, vướng mắc theo các phương án được quy định tại Điều 4 của dự thảo Nghị quyết. Theo đó, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được báo cáo của Hội đồng thẩm định, cơ quan chủ trì soạn thảo chỉnh lý, hoàn thiện hồ sơ dự thảo nghị quyết, trình Chính phủ xem xét, thông qua.

Việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật khác được thực hiện theo thủ tục rút gọn quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trường hợp cần xây dựng, ban hành văn bản trong trường hợp đặc biệt thì báo cáo cơ quan có thẩm quyền quyết định theo quy định tại Điều 52 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Xác định rõ thứ tự ưu tiên, lộ trình, tiến độ, kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như được nêu trong tờ trình của Chính phủ.

Ủy ban và các cơ quan của Quốc hội cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết như đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, đề nghị xác định rõ một số nội dung quan trọng, mang tính nền tảng, các nguyên tắc hiến định liên quan đến tổ chức, hoạt động của bộ máy Nhà nước, các quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, về tội phạm và hình phạt, về tố tụng tư pháp... sẽ không áp dụng nghị quyết này; đồng thời, ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là đối với các dự án luật, nghị quyết thuộc chương trình lập pháp năm 2025-2026.

Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho hay, Ủy ban tán thành giao Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”, tương tự như cơ chế xử lý đặc thù đã được quy định trong một số luật, nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu bổ sung điều kiện đối với nội dung Hiến pháp quy định phải được điều chỉnh bằng luật thì trước khi Chính phủ ban hành văn bản xử lý cần báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Để bảo đảm triển khai thực hiện hiệu quả nghị quyết này, đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về trách nhiệm của Chính phủ, các cơ quan trong phạm vi, nhiệm vụ, quyền hạn của mình chỉ đạo khẩn trương rà soát, xác định nội dung trong các luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chưa phù hợp, gây khó khăn, vướng mắc, nhận diện rõ những vấn đề thực sự là “nút thắt”, “điểm nghẽn” gây kìm hãm, ách tắc, cản trở sự phát triển để lập danh mục các văn bản cần xử lý; xây dựng kế hoạch thực hiện, trong đó cần xác định rõ thứ tự ưu tiên, lộ trình, tiến độ cụ thể, phân công trách nhiệm thực hiện để đáp ứng yêu cầu khẩn trương, kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành quy định Nghị quyết có hiệu lực thi hành đến hết ngày 28/2/2027 nhằm đủ thời gian rà soát, xử lý các khó khăn, vướng mắc và sửa đổi, bổ sung các luật, pháp lệnh, nghị quyết có liên quan, đồng thời phù hợp và tương đồng với thời hạn rà soát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật đã được xác định tại các luật, nghị quyết hiện hành…

Về thời điểm có hiệu lực của nghị quyết, Ủy ban đề nghị quy định nghị quyết có hiệu lực từ ngày được Quốc hội thông qua để các cơ quan, tổ chức kịp thời triển khai thực hiện, đáp ứng yêu cầu rất khẩn trương của thực tiễn.