Vi chất dinh dưỡng: Chìa khóa nhỏ cho sức khỏe lớn

Thiếu vi chất dinh dưỡng - dù không biểu hiện rõ vẫn là "nạn đói tiềm ẩn" ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ em.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hồ Chí Minh, vi chất dinh dưỡng (VCDD) là các vitamin và khoáng chất tuy chỉ cần với lượng rất nhỏ nhưng lại đóng vai trò thiết yếu đối với sự sống còn và phát triển toàn diện của con người. Các vi chất này tham gia vào hàng loạt chức năng sinh học quan trọng như thị giác, miễn dịch, tăng trưởng thể chất, phát triển trí tuệ và phòng chống bệnh tật.

Hiện có khoảng 90 loại VCDD khác nhau, bao gồm vitamin tan trong nước (như nhóm B, C), vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K) và các khoáng chất như sắt, kẽm, i-ốt, canxi, magiê… Ví dụ, vitamin A giúp duy trì thị lực và bảo vệ biểu mô; sắt là nguyên liệu tạo máu; canxi và vitamin D cần thiết cho hệ xương; i-ốt quan trọng với hoạt động tuyến giáp; kẽm hỗ trợ tăng hấp thu, phát triển chiều cao và tăng cường miễn dịch.

Tuy nhiên, thiếu hụt vi chất dinh dưỡng vẫn là vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng trên toàn thế giới. Theo UNICEF, năm 2019 có ít nhất 340 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu VCDD. Giai đoạn 2003-2019, có tới 56% trẻ từ 6-59 tháng tuổi bị thiếu ít nhất một trong ba vi chất sắt, kẽm, vitamin A.

Tại Việt Nam, số liệu từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia năm 2020 cho thấy tỷ lệ thiếu kẽm ở trẻ em là 58,5%, vitamin D là 51,3%, thiếu sắt gần 29%, còn thiếu vitamin A tiền lâm sàng là 9,5%.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu VCDD là do chế độ ăn thiếu đa dạng, không đủ rau củ, trái cây, thịt cá, trứng, sữa, hoặc không có dầu mỡ - làm giảm khả năng hấp thu vitamin tan trong chất béo. Ngoài ra, một số bệnh lý như nhiễm trùng, tiêu chảy, giun sán hoặc bệnh đường tiêu hóa cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ vi chất.

Để phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng, các chuyên gia y tế khuyến cáo:

Thực hiện chế độ ăn cân đối, đa dạng các nhóm thực phẩm, ưu tiên thực phẩm giàu vi chất.

Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, tiếp tục bú đến 24 tháng hoặc hơn, kết hợp ăn bổ sung hợp lý.

Cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A liều cao 2 lần/năm theo hướng dẫn của trạm y tế.

Bổ sung dầu/mỡ trong bữa ăn để tăng hấp thu vitamin A, D, E, K.

Tẩy giun định kỳ cho trẻ trên 2 tuổi, đảm bảo vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân và môi trường.

Phụ nữ mang thai, phụ nữ tuổi sinh sản cần bổ sung sắt, axit folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn.

Tắm nắng đúng cách để hỗ trợ tổng hợp vitamin D tự nhiên cho cơ thể.

Mua thực phẩm rõ nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Mỗi gia đình hãy chủ động thực hiện các biện pháp trên để bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ và người thân. Bổ sung vi chất đúng cách - dù là những "chìa khóa nhỏ" - sẽ mở ra cánh cửa của một cuộc sống khỏe mạnh, trọn vẹn hơn.